تقسیم بندی تحقیق بر اساس هدف
تقسیم بندی تحقیق بر اساس هدف، چارچوبی حیاتی برای جهتدهی به هر پژوهش علمی است که به سه دسته اصلی بنیادی، کاربردی و توسعهای تقسیم میشود. این طبقهبندی نه تنها مسیر پژوهش را روشن میسازد بلکه درک صحیحی از ماهیت، خروجیهای مورد انتظار و کاربرد نهایی یافتهها ارائه میدهد و به پژوهشگران امکان میدهد تا با دیدی جامعتر و واقعبینانهتر، مسیر مطالعاتی خود را انتخاب کنند.
در دنیای پیچیده و پویای علم و فناوری، تحقیقات علمی ستون فقرات پیشرفت و نوآوری محسوب میشوند. هر پژوهش، از دل یک سوال یا نیاز برمیخیزد و با هدفی مشخص، مسیر خود را طی میکند. از این رو، آگاهی از انواع تحقیق بر اساس هدف، نه تنها برای دانشجویان و پژوهشگران، بلکه برای مدیران و تصمیمگیران در صنایع و سازمانها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. درک این تفاوتها، به انتخاب روششناسی صحیح، تخصیص بهینه منابع و در نهایت، دستیابی به نتایجی معتبر و کاربردی کمک شایانی میکند. این مقاله، به بررسی دقیق و جامع تقسیمبندی تحقیقات بر اساس هدف پرداخته و با ارائه مثالهای روشن، ماهیت، ویژگیها و خروجیهای هر دسته را تبیین مینماید تا خواننده در پایان، درکی عمیق از این مفاهیم کلیدی روش تحقیق داشته باشد.
اگر علاقمند به مطالعه در مورد ( روش تحقیق بنیادی ) هستید این مطلب را نیز بخوانید.
چرا تقسیم بندی تحقیق بر اساس هدف اهمیت دارد؟
تقسیم بندی تحقیق بر اساس هدف، صرفاً یک طبقهبندی آکادمیک نیست؛ بلکه ابزاری استراتژیک برای هر پژوهشگر و سازمان به شمار میرود. این تفکیک، به روشنی مقصد نهایی پژوهش را مشخص کرده و انتظارات واقعبینانهای از نتایج ایجاد میکند. در ادامه به برخی از مهمترین دلایل اهمیت این تقسیمبندی پرداخته میشود:
- طراحی روششناسی مناسب: نوع هدف تحقیق، مستقیماً بر انتخاب رویکرد، ابزارها و تکنیکهای جمعآوری و تحلیل دادهها تأثیر میگذارد. یک تحقیق بنیادی ممکن است نیازمند آزمایشهای دقیق آزمایشگاهی باشد، در حالی که یک تحقیق کاربردی ممکن است بر نظرسنجیها و مطالعات میدانی تمرکز کند.
- تعیین انتظارات واقعبینانه: درک هدف تحقیق کمک میکند تا مشخص شود آیا پژوهش به دنبال کشف دانش جدید است یا حل یک مشکل فوری. این تمایز، انتظارات از خروجی نهایی را روشنتر ساخته و از ناامیدی یا سوءتفاهم جلوگیری میکند.
- تعریف محدوده و دامنه تحقیق: با شناخت نوع تحقیق، میتوان محدوده و مرزهای آن را با دقت بیشتری تعیین کرد. این امر از گسترش بیرویه موضوع جلوگیری کرده و به حفظ تمرکز پژوهش کمک میکند.
- تخصیص بهینه منابع: هر نوع تحقیق نیازمند منابع (زمان، بودجه، نیروی انسانی) متفاوتی است. با آگاهی از هدف، میتوان منابع را به شکل کارآمدتری تخصیص داد و از هدر رفت آنها جلوگیری کرد. به عنوان مثال، تحقیقات توسعهای اغلب سرمایهگذاریهای سنگینی را طلب میکنند.
- افزایش اعتبار علمی و ارزش کاربردی: پژوهشی که هدف آن به درستی تعریف شده و روششناسی آن با هدف همخوانی دارد، از اعتبار علمی بالاتری برخوردار خواهد بود. همچنین، تحقیقات کاربردی و توسعهای، ارزش عملی و اقتصادی ملموسی را به جامعه یا صنعت ارائه میدهند.
- کمک به تصمیمگیری: برای مدیران و سیاستگذاران، درک انواع تحقیق ضروری است تا بتوانند نتایج پژوهشها را به درستی ارزیابی کرده و در تصمیمگیریهای کلان سازمان یا کشور به کار گیرند.
انتخاب نوع صحیح تحقیق بر اساس هدف، نه تنها به شفافیت و دقت پژوهش میافزاید، بلکه زمینهساز موفقیت و تأثیرگذاری بلندمدت آن در هر حوزه علمی و عملیاتی است.
انواع اصلی تحقیق بر اساس هدف: یک نگاه کلی
تحقیقات علمی بر اساس هدف نهایی خود به سه دسته اصلی تقسیم میشوند که عبارتند از: تحقیق بنیادی، تحقیق کاربردی و تحقیق توسعهای. این تقسیمبندی به درک جایگاه هر پژوهش در چرخه تولید و به کارگیری دانش کمک میکند. در ادامه به تعریف جامع و بررسی ویژگیهای هر یک پرداخته میشود.
تحقیق بنیادی (Basic / Fundamental Research)
تحقیق بنیادی، سنگ بنای تمامی پیشرفتهای علمی است. هدف اصلی این نوع تحقیق، صرفاً کشف دانش جدید، بسط نظریهها و افزایش فهم از پدیدهها و روابط بین متغیرها است، بدون توجه مستقیم و فوری به کاربرد عملی آن. این تحقیقات به دنبال پاسخ به سوالاتی هستند که مرزهای دانش فعلی را گسترش میدهند و به عمق ماهیت پدیدهها میپردازند.
تعریف جامع و دقیق تحقیق بنیادی
تحقیق بنیادی به پژوهشی اطلاق میشود که هدف آن، شناخت ماهیت اشیاء، پدیدهها، اصول، قوانین و روابط بین متغیرها است. این نوع تحقیق ممکن است به ساخت یا آزمایش تئوریها و نظریههای موجود یا جدید بپردازد و اساساً به دنبال افزایش دانش موجود در یک زمینه خاص است. در واقع، تمرکز بر “چرا” و “چگونه” پدیدهها رخ میدهند و نه “چه کاری میتوانیم با آن انجام دهیم؟” است.
ویژگیهای کلیدی تحقیق بنیادی
- هدف اصلی:افزودن به بدنه دانش علمی و توسعه مرزهای دانش.
- تمرکز:بر ماهیت، ذات، تئوریها، اصول و قوانین موجود یا جدید.
- ماهیت:دانشمحور، نظریهپرداز و انتزاعی.
- مکان اجرا:غالباً در محیطهای آکادمیک، دانشگاهها و آزمایشگاههای تحقیقاتی انجام میشود.
- رویکرد:میتواند نظری (کتابخانهای، استدلال عقلانی و قیاسی) یا تجربی (میدانی، استدلال استقرایی) باشد.
- خروجی مورد انتظار:نظریهها، مدلها، قوانین علمی جدید، افزایش فهم از پدیدهها. این خروجیها ممکن است در کوتاهمدت کاربرد عملی ملموسی نداشته باشند، اما بستر لازم را برای تحقیقات کاربردی فراهم میکنند.
مثالهای کاربردی و متنوع از تحقیق بنیادی
- بررسی مکانیسمهای دقیق عمل یک پروتئین خاص در بدن انسان برای درک بهتر فرآیندهای سلولی.
- مطالعه رفتار کوارکها و لپتونها در فیزیک ذرات بنیادی برای شناخت اجزای سازنده جهان.
- تحقیقات مربوط به نظریه نسبیت انیشتین یا مکانیک کوانتوم که به درک عمیقتر از فضا، زمان و ماده منجر شدهاند.
- بررسی رابطه اعتماد و تعهد سازمانی در فرهنگهای مختلف با هدف توسعه نظریههای مدیریت بینالملل.
- پژوهش درباره ماهیت و ویژگیهای یک ویروس جدید یا گونه گیاهی کشف نشده.
- تحقیقات در زمینه مبانی هوش مصنوعی و شبکههای عصبی بدون هدف تجاریسازی فوری.
تحقیق کاربردی (Applied Research)
تحقیق کاربردی، پلی میان دانش نظری و نیازهای عملی است. این نوع تحقیق از یافتهها و اصول توسعهیافته در تحقیقات بنیادی بهره میبرد تا مسائل واقعی و مشخص را حل کند و به بهبود وضعیت موجود در جامعه یا صنعت کمک نماید.
تعریف جامع و دقیق تحقیق کاربردی
تحقیق کاربردی پژوهشی است که با استفاده از نتایج تحقیقات بنیادی، به منظور بهبود و به کمال رساندن رفتارها، روشها، ابزارها، وسایل، تولیدات، ساختارها و الگوهای مورد استفاده جوامع انسانی انجام میشود. هدف اصلی آن، حل یک مشکل عملی مشخص، پاسخگویی به یک نیاز فوری در جامعه یا صنعت، و ارتقاء کارایی و اثربخشی در حوزههای مختلف است. در اینجا، تمرکز بر “چه کاری میتوانیم انجام دهیم؟” و “چگونه میتوانیم بهبود ببخشیم؟” است.
ویژگیهای کلیدی تحقیق کاربردی
- هدف اصلی:استفاده از نتایج تحقیقات بنیادی برای حل مسائل واقعی و بهبود وضعیت موجود.
- تمرکز:بر بهبود، کمال رساندن، حل مشکل، ابزارها، روشها، تولیدات و ساختارها.
- ماهیت:مسالهمحور، راهحلگرا و کاربردی.
- مکان اجرا:غالباً در محیطهای عملیاتی، صنعتی، بیمارستانها، مدارس یا جوامع محلی انجام میشود.
- خروجی مورد انتظار:محصولات، خدمات، روشها، پروتکلها، سیاستها و ابزارهای بهبود یافته که به طور مستقیم برای حل یک مشکل یا رفع یک نیاز قابل استفاده هستند.
مثالهای کاربردی و متنوع از تحقیق کاربردی
- توسعه واکسن جدید برای مقابله با یک بیماری عفونی خاص، بر پایه دانش بنیادی میکروبیولوژی و ایمونولوژی.
- بهبود روشهای آبیاری برای افزایش بهرهوری کشاورزی در مناطق خشک، با استفاده از اصول هیدرولوژی و کشاورزی.
- طراحی یک برنامه آموزشی جدید برای کاهش اضطراب دانشجویان در امتحانات، بر پایه نظریههای روانشناسی یادگیری.
- بررسی اثربخشی یک کمپین بازاریابی برای افزایش فروش محصول خاص در یک شرکت.
- تحقیقات پیرامون بهینهسازی فرآیندهای تولید در یک کارخانه برای کاهش هزینهها و افزایش کیفیت.
- مطالعه عوامل مؤثر بر فرسایش شغلی کارکنان در سازمانها و ارائه راهکارهای مدیریتی.
تحقیق توسعهای (Developmental Research / Research & Development – R&D)
تحقیق توسعهای، آخرین حلقه در زنجیره تولید و کاربرد دانش است که یافتههای بنیادی و کاربردی را به محصولات، فرآیندها و سیستمهای قابل استفاده و تجاری تبدیل میکند. این نوع تحقیق، معمولاً با نوآوری و ایجاد راهحلهای ملموس همراه است.
تعریف جامع و دقیق تحقیق توسعهای
تحقیق توسعهای، تمرکز بر طراحی، ساخت، توسعه و ارزیابی محصولات، فرآیندها، سیستمها یا الگوهای جدید و نوآورانه دارد. این پژوهشها بر پایه یافتههای تحقیقات بنیادی و کاربردی انجام میشوند و هدف نهایی آنها، تجاریسازی یا اجرای عملی این نوآوریها است. تحقیق توسعهای اغلب شامل چرخههای تکراری طراحی، اجرا، ارزیابی و اصلاح (بهبود مستمر) است.
ویژگیهای کلیدی تحقیق توسعهای
- هدف اصلی:تبدیل دانش به راهحلهای عملی و نوآورانه قابل استفاده و تجاریسازی.
- تمرکز:بر شناسایی، حل مشکل تکراری، شکل جاری، ایجاد نوآوری و تولید نمونههای اولیه.
- ماهیت:ترکیبی از رویکردهای مهندسی و پژوهشی، متمرکز بر ساخت و ارزیابی.
- مکان اجرا:در شرکتها، صنایع، مراکز تحقیق و توسعه و مؤسسات فناورانه.
- خروجی مورد انتظار:نمونههای اولیه (پروتوتایپ)، محصولات نهایی، سیستمهای عملیاتی، برنامههای آموزشی آماده اجرا، نرمافزارها و فرآیندهای جدید.
مثالهای کاربردی و متنوع از تحقیق توسعهای
- تولید انبوه یک داروی جدید پس از موفقیت در آزمایشات کاربردی و بالینی.
- توسعه و عرضه یک نرمافزار جدید مدیریت مشتری (CRM) با قابلیتهای نوآورانه بر پایه نیازهای شناسایی شده.
- ساخت نمونه اولیه یک خودرو با مصرف سوخت کمتر و آلایندگی پایینتر با استفاده از موتورهای جدید و مواد سبکوزن.
- طراحی و پیادهسازی یک مدل جدید ارزیابی عملکرد کارکنان در یک سازمان و تست اثربخشی آن.
- توسعه فناوریهای نوین برای تصفیه آب و فاضلاب بر اساس مطالعات کاربردی قبلی.
- ایجاد و بهینهسازی سیستمهای هوشمند شهری مانند سیستمهای کنترل ترافیک خودکار.
تفاوتها و ارتباط متقابل بین انواع تحقیق بر اساس هدف
اگرچه تحقیقات بنیادی، کاربردی و توسعهای هر یک اهداف متفاوتی را دنبال میکنند، اما در یک چرخه پیوسته و مکمل قرار دارند. درک تفاوتهای آنها و نحوه ارتباط متقابلشان برای هر پژوهشگر ضروری است. در ادامه یک جدول مقایسهای جامع و توضیحاتی درباره چرخه حیات پژوهش ارائه شده است.
| معیار | تحقیق بنیادی | تحقیق کاربردی | تحقیق توسعهای |
|---|---|---|---|
| هدف اصلی | افزودن به دانش و گسترش نظریهها | حل مسائل عملی و بهبود وضعیت | طراحی و ساخت محصولات و سیستمهای جدید |
| سوال محوری | چرا و چگونه پدیدهها رخ میدهند؟ | چه کاری میتوانیم انجام دهیم؟ چگونه بهبود ببخشیم؟ | چگونه میتوانیم ایدهها را به واقعیت تبدیل کنیم؟ |
| ماهیت | دانشمحور، نظری، انتزاعی | مسالهمحور، راهحلگرا، عملی | نوآورانه، ساختگرا، محصولگرا |
| خروجی مورد انتظار | نظریهها، مدلها، قوانین علمی | روشها، پروتکلها، سیاستها، ابزارهای بهبودیافته | نمونههای اولیه، محصولات نهایی، سیستمهای عملیاتی |
| مخاطب اصلی | جامعه علمی، نظریهپردازان | متخصصان صنعت، سیاستگذاران، جامعه | صنعتگران، مصرفکنندگان، بازار |
| افق زمانی | بلندمدت، بدون فوریت کاربردی | کوتاه و میانمدت، با فوریت حل مشکل | کوتاه و میانمدت، با هدف اجرای سریع |
| میزان انتزاع | بسیار بالا | متوسط | پایین، ملموس و عینی |
| مثال | بررسی رفتار کوارکها | توسعه واکسن جدید | تولید انبوه داروی جدید |
چرخه حیات پژوهش: تکمیلکننده یکدیگر
این سه نوع تحقیق یکدیگر را تکمیل کرده و یک چرخه پیوسته از تولید و کاربرد دانش را تشکیل میدهند. تحقیقات بنیادی، پایه و اساس نظری را فراهم میکنند. بدون درک عمیق از اصول و مکانیزمهای پدیدهها (که توسط تحقیقات بنیادی کشف میشوند)، توسعه راهحلهای عملی دشوار خواهد بود. سپس، تحقیقات کاربردی از این دانش بنیادی بهره میبرند تا راهحلهایی برای مسائل مشخص پیدا کنند. این راهحلها معمولاً به صورت مفاهیم، روشها یا پروتکلهای اثباتشده ارائه میشوند.
در نهایت، تحقیقات توسعهای وارد عمل شده و یافتههای کاربردی را به محصولات، خدمات یا سیستمهای قابل اجرا و تجاری تبدیل میکنند. این چرخه میتواند تکرار شود، به این صورت که نتایج یک تحقیق توسعهای ممکن است سوالات جدیدی را برای تحقیقات بنیادی ایجاد کند یا نیاز به تحقیقات کاربردی بیشتری را برای بهینهسازی محصول نشان دهد. این تعامل پویا، موتور محرکه نوآوری و پیشرفت در تمامی حوزههای علمی و صنعتی است.
تحقیق فرا تحلیل (Meta-Research / فرا تحقیق)
در کنار تقسیمبندیهای سنتی تحقیق بر اساس هدف، مفهوم “فرا تحقیق” یا “Meta-Research” نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است که به تحلیل و ارزیابی خود فرآیند تحقیق میپردازد و میتواند مکمل سایر انواع تحقیقات باشد. فرا تحقیق به معنای مطالعه مطالعات است، یعنی جمعآوری، تجمیع و تحلیل نتایج حاصل از پژوهشهای متعدد با هدف رسیدن به یک نتیجهگیری جامعتر، معتبرتر و قدرتمندتر از تکتک مطالعات اولیه.
تعریف و اهمیت فرا تحقیق
فرا تحقیق (Meta-Analysis یا Meta-Research) یک روش پژوهشی کمی است که با استفاده از روشهای آماری، نتایج چندین مطالعه مستقل که بر روی یک موضوع مشابه انجام شدهاند را ترکیب میکند. این روش به پژوهشگران امکان میدهد تا با افزایش حجم نمونه مؤثر، قدرت آماری نتایج را افزایش داده و به برآوردی دقیقتر و کلیتر از اثر یک مداخله یا رابطه بین متغیرها دست یابند. این نوع تحقیق میتواند به عنوان یک تحقیق بنیادی، کاربردی یا حتی توسعهای در نظر گرفته شود، بسته به اینکه هدف نهایی آن توسعه یک نظریه، حل یک مشکل کلی یا ارزیابی جامع یک روش باشد.
اهمیت فرا تحقیق در موارد زیر خلاصه میشود:
- افزایش قدرت تعمیمپذیری:با ترکیب دادههای متعدد، نتایج فرا تحلیل معمولاً تعمیمپذیری بیشتری نسبت به یک مطالعه منفرد دارند.
- شناسایی الگوها و ناسازگاریها:این روش میتواند الگوهای پنهان در میان مطالعات مختلف را آشکار کرده و همچنین ناسازگاریها یا تناقضات بین نتایج را توضیح دهد.
- کاهش سوگیری:با بررسی جامع تحقیقات موجود، فرا تحلیل میتواند سوگیریهای احتمالی در مطالعات منفرد را شناسایی و کاهش دهد.
- پشتیبانی از تصمیمگیری مبتنی بر شواهد:در حوزههایی مانند پزشکی و سیاستگذاری، فرا تحلیلها شواهد قوی و قابل اعتمادی را برای تصمیمگیریهای مهم فراهم میکنند.
مثال کاربردی از فرا تحقیق
یک مثال خوب برای فرا تحقیق میتواند جمعبندی نتایج تمامی تحقیقات انجام شده در مورد اثربخشی یک روش تدریس خاص (مثلاً تدریس مشارکتی) در مناطق مختلف کشور یا حتی در کشورهای گوناگون باشد. محقق با گردآوری دادههای این مطالعات، میتواند به یک مدل اثربخشی کلی دست یابد که نشان دهد این روش تدریس در چه شرایطی و با چه تأثیری، عملکرد تحصیلی دانشآموزان را بهبود میبخشد. این نتیجهگیری جامع، میتواند در برنامهریزیهای آموزشی در سطح ملی و تدوین سیاستهای آموزشی جدید مورد استفاده قرار گیرد.
نحوه انتخاب نوع تحقیق مناسب برای پروژه شما
انتخاب نوع تحقیق مناسب برای پروژه، یکی از حیاتیترین گامها در فرآیند پژوهش است که موفقیت یا شکست آن را تعیین میکند. این انتخاب باید بر اساس چندین عامل کلیدی و با دقت فراوان صورت پذیرد. در اینجا، گامهایی برای تصمیمگیری آگاهانه در مورد نوع تحقیق ارائه میشود:
- تشخیص دقیق مسئله یا سوال تحقیق: اولین قدم، شفافسازی کامل سوالی است که قصد دارید به آن پاسخ دهید یا مشکلی که میخواهید حل کنید. آیا سوال شما به دنبال “کشف” یک حقیقت جدید است (بنیادی)، “حل” یک معضل موجود است (کاربردی)، یا “ساخت” و “توسعه” یک چیز جدید است (توسعهای)؟
- تعیین هدف نهایی پژوهشگر یا سازمان: مشخص کنید که مقصد نهایی پژوهش شما چیست. آیا هدف صرفاً افزایش دانش بشری است، یا به دنبال ارائه یک راهحل عملی برای یک ذینفع خاص (مانند یک شرکت یا جامعه) هستید، یا قصد دارید محصول یا فرآیندی نوآورانه را ایجاد کنید؟
- بررسی میزان دانش موجود در زمینه مورد نظر: آیا در مورد موضوع پژوهش شما، دانش بنیادی کافی وجود دارد؟ اگر پایه نظری ضعیف است، ممکن است ابتدا نیاز به یک تحقیق بنیادی باشد. اگر دانش نظری موجود است اما راهحل عملی مشخصی وجود ندارد، تحقیق کاربردی مناسبتر است. اگر راهحلها شناخته شدهاند اما نیاز به بومیسازی یا تبدیل به محصول نهایی دارند، تحقیق توسعهای مد نظر خواهد بود.
- ملاحظات مربوط به منابع در دسترس: زمان، بودجه و نیروی انسانی متخصص، از عوامل تعیینکننده هستند. تحقیقات بنیادی و توسعهای معمولاً نیاز به زمان و منابع مالی بیشتری دارند، در حالی که تحقیقات کاربردی ممکن است در مدت زمان کوتاهتری به نتایج ملموس منجر شوند.
- پتانسیل کاربردی نتایج: حتی در تحقیقات بنیادی نیز، در نظر گرفتن پتانسیل کاربردی بلندمدت میتواند مفید باشد. در تحقیقات کاربردی و توسعهای، ارزش و تأثیر عملی نتایج از اهمیت بالایی برخوردار است.
برای انجام پژوهشهای دقیق و جامع در هر یک از این دستهبندیها، دسترسی به منابع علمی معتبر و بهروز ضروری است. سایتهایی که امکان دانلود مقاله و دانلود کتاب را فراهم میکنند، میتوانند ابزاری ارزشمند برای پژوهشگران باشند. پلتفرمهایی مانند ایران پیپر با ارائه مجموعهای گسترده از مقالات و کتب تخصصی، تلاش میکنند تا به عنوان بهترین سایت دانلود کتاب و بهترین سایت دانلود مقاله، نیازهای اطلاعاتی جامعه علمی را برطرف سازند و در تمامی مراحل تحقیق، از تدوین پروپوزال تا نگارش نهایی، حامی پژوهشگران باشند.
نتیجهگیری
درک صحیح از تقسیم بندی تحقیق بر اساس هدف، ستون فقرات هر پژوهش علمی معتبر و هدفمند است. این مقاله به تفصیل به بررسی سه نوع اصلی تحقیق، یعنی بنیادی، کاربردی و توسعهای پرداخت و نشان داد که هر یک با اهداف، ویژگیها و خروجیهای متمایز خود، نقش بیبدیلی در چرخه تولید و به کارگیری دانش ایفا میکنند. تحقیق بنیادی به دنبال گسترش مرزهای دانش و فهم عمیق از پدیدهها است، تحقیق کاربردی به حل مسائل عملی و بهبود وضعیت موجود میپردازد، و تحقیق توسعهای یافتههای علمی را به محصولات و سیستمهای قابل استفاده تبدیل میکند.
انتخاب نوع تحقیق مناسب برای هر پروژه، مستلزم شناخت دقیق مسئله، تعیین هدف نهایی، ارزیابی منابع و درک پتانسیل کاربردی نتایج است. این انتخاب آگاهانه، نه تنها مسیر پژوهش را روشن میکند، بلکه به اعتبار علمی و اثربخشی نهایی آن نیز میافزاید و در نهایت منجر به تولید دانشی میشود که هم از نظر نظری غنی است و هم از نظر عملی، گرهگشای مسائل جامعه. پژوهشگران با درک این تمایزات، میتوانند با اطمینان بیشتری گام در مسیر پژوهش بردارند و به دستاوردهای معناداری دست یابند.
سوالات متداول
آیا ممکن است یک تحقیق در مراحل مختلف خود، ویژگیهای هر سه نوع تحقیق (بنیادی، کاربردی، توسعهای) را داشته باشد؟
بله، یک پروژه تحقیقاتی بزرگ میتواند در مراحل اولیه رویکرد بنیادی، سپس کاربردی و در نهایت توسعهای داشته باشد.
مهمترین معیار برای تشخیص تحقیق بنیادی نظری از تحقیق بنیادی تجربی چیست؟
تحقیق بنیادی نظری بر استدلال عقلانی و مطالعات کتابخانهای متمرکز است، در حالی که تحقیق بنیادی تجربی بر جمعآوری دادههای میدانی و استقرایی تکیه دارد.
چگونه میتوان مطمئن شد که یک تحقیق توسعهای، واقعاً منجر به نوآوری و پیشرفت ملموس میشود؟
با تمرکز بر نیازسنجی دقیق، طراحی مبتنی بر شواهد، چرخههای تکراری ارزیابی و اصلاح، و مشارکت ذینفعان در فرآیند توسعه.
کدام نوع از این تقسیمبندیها برای دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا توصیه میشود و چرا؟
بسیاری از پایاننامههای ارشد و دکترا در علوم انسانی کاربردی هستند، اما در رشتههای دیگر ممکن است بنیادی یا توسعهای نیز باشند؛ انتخاب به هدف و ماهیت رشته بستگی دارد.
آیا تحقیقات کیفی را نیز میتوان بر اساس هدف به این سه دسته تقسیمبندی کرد؟
بله، تحقیقات کیفی نیز میتوانند با اهداف بنیادی (تولید نظریه)، کاربردی (درک عمیق مشکل برای راهحل) یا توسعهای (طراحی محصول/سرویس مبتنی بر درک کیفی) انجام شوند.