حق مهریه زن در طلاق از سوی خودش (راهنمای جامع)
اگر زن خودش درخواست طلاق کند مهریه تعلق میگیرد
بله، در اکثر موارد، حتی اگر زن خودش درخواست طلاق کند، مهریه به او تعلق می گیرد. مهریه حقی مالی است که به محض جاری شدن صیغه عقد نکاح به زن تعلق می گیرد و مطالبه آن مستقل از اراده او برای جدایی است. این حق تنها در شرایط بسیار خاص و با توافق یا بذل رسمی از بین می رود و درخواست طلاق توسط زن به خودی خود باعث ساقط شدن حق مهریه نمی شود.
یکی از مهم ترین و پرتکرارترین پرسش ها در زمینه حقوق خانواده و مباحث مربوط به جدایی، به مسئله مهریه در شرایطی که زن آغازگر درخواست طلاق است، بازمی گردد. بسیاری از زنان که در صدد جدایی از همسر خود هستند، نگرانند که مبادا با درخواست طلاق، حق مسلم مهریه خود را از دست بدهند. این نگرانی، ریشه در تصورات نادرست و ابهامات حقوقی رایج در جامعه دارد. درک صحیح جایگاه قانونی مهریه و چگونگی تأثیر انواع طلاق از سوی زن بر آن، برای هر دو طرفین زندگی مشترک ضروری است. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و دقیق، تلاش می کند تا تمامی جنبه های این موضوع را به زبانی ساده و قابل فهم برای عموم، اما با اتکا به مبانی قانونی و فقهی، روشن سازد.
مهریه چیست و جایگاه قانونی آن؟
مهریه، مالی است که مرد در زمان عقد نکاح به زن خود متعهد می شود. این تعهد، یک حق شرعی و قانونی برای زن است که از لحظه خوانده شدن صیغه عقد، مالکیت آن به او منتقل می شود. یعنی حتی پیش از آغاز زندگی مشترک یا برقراری رابطه زناشویی، زن صاحب مهریه خود محسوب می شود و می تواند آن را مطالبه کند. ماهیت مهریه، مستقل از دوام زندگی مشترک و حتی پایداری رابطه زناشویی است و به همین دلیل، در صورت بروز اختلافات و تصمیم به جدایی، این حق اصالت خود را حفظ می کند.
انواع مهریه: عندالمطالبه و عندالاستطاعه
در نظام حقوقی ایران، مهریه به دو نوع اصلی تقسیم می شود که شناخت تفاوت آن ها برای مطالبه مهریه بسیار حائز اهمیت است:
- مهریه عندالمطالبه: این رایج ترین نوع مهریه است و به معنای آن است که زن می تواند در هر زمانی که بخواهد، تمام مهریه خود را از مرد مطالبه کند. در این نوع مهریه، مرد موظف است بلافاصله پس از مطالبه، مهریه را پرداخت کند و عدم تمکن مالی مرد دلیلی برای عدم پرداخت یا ساقط شدن مهریه نیست، بلکه تنها می تواند منجر به تقسیط آن شود.
- مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، زن تنها در صورتی می تواند مهریه را مطالبه کند که مرد توانایی مالی برای پرداخت آن را داشته باشد. اثبات تمکن مالی مرد بر عهده زن است. اگر مرد قادر به اثبات عدم توانایی مالی خود باشد، مطالبه مهریه تا زمان حصول تمکن مالی او به تأخیر خواهد افتاد و تا آن زمان، تکلیف از گردن مرد ساقط است.
مبنای قانونی مهریه در قانون مدنی ایران، ماده ۱۰۸۲ است که صراحتاً بیان می دارد: به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید. این ماده به روشنی استقلال حق مهریه را از سایر مسائل مربوط به ازدواج، از جمله طلاق، نشان می دهد.
اصل کلی: تعلق مهریه در صورت درخواست طلاق از سوی زن
یکی از باورهای غلط و رایج در جامعه این است که اگر زن خودش درخواست طلاق دهد، مهریه او ساقط می شود یا به او تعلق نمی گیرد. این تصور کاملاً نادرست است. اصل قانونی در نظام حقوقی ایران بر این است که درخواست طلاق از سوی زن، به خودی خود، هیچ تأثیری بر حق مطالبه مهریه ندارد. مهریه حقی مالی است که با خوانده شدن صیغه عقد نکاح به ذمه مرد قرار می گیرد و مستقل از چگونگی و علت درخواست طلاق، بر جای خود باقی است.
دلیل این امر آن است که مهریه یک تعهد مالی مستقل است که با عقد ازدواج ایجاد شده و ارتباطی با دوام یا انحلال زندگی زناشویی ندارد. زن در هر شرایطی، چه در طول زندگی مشترک و چه پس از طلاق، می تواند مهریه خود را از همسر یا همسر سابق خود مطالبه کند، مگر اینکه این حق به صورت قانونی و با اراده خود زن، ساقط شده باشد. بنابراین، حتی اگر زن بدون هیچ دلیل خاصی و صرفاً به دلیل عدم تمایل به ادامه زندگی، درخواست طلاق دهد، حق مهریه او همچنان محفوظ است و دادگاه نمی تواند به دلیل درخواست طلاق از سوی زن، او را از مهریه اش محروم کند.
بررسی حالات مختلف درخواست طلاق از سوی زن و تاثیر آن بر مهریه
اگرچه اصل بر تعلق مهریه در هر شرایطی است، اما نحوه درخواست طلاق از سوی زن می تواند بر چگونگی مطالبه و میزان دریافت مهریه تأثیرگذار باشد. در ادامه، به بررسی دقیق هر یک از این حالات می پردازیم:
طلاق توافقی (با پیشنهاد زن)
طلاق توافقی یکی از رایج ترین انواع طلاق است که در آن زن و مرد با یکدیگر برای تمام جزئیات مربوط به جدایی، از جمله مهریه، نفقه، حضانت فرزندان، جهیزیه و اجرت المثل، به توافق می رسند. در این نوع طلاق، ممکن است پیشنهاد جدایی از سوی زن مطرح شده باشد.
در طلاق توافقی، وضعیت مهریه کاملاً به توافق زوجین بستگی دارد. زن می تواند تمامی مهریه خود را دریافت کند، بخشی از آن را ببخشد (بذل کند) یا حتی تمام آن را در قبال جلب رضایت مرد برای طلاق، بذل کند. این بخشش باید کاملاً با رضایت و اراده آزاد زن باشد و هیچ گونه اجبار یا اکراهی در کار نباشد. ثبت رسمی این توافق در دفترخانه و دادگاه از اهمیت بالایی برخوردار است تا بعدها هیچ گونه اختلاف و ادعایی در این خصوص پیش نیاید. نکته مهم این است که اگر توافقی بر سر بخشش مهریه صورت نگیرد، زن همچنان حق مطالبه کامل مهریه خود را دارد.
طلاق به دلیل عسر و حرج (سختی و مشقت غیر قابل تحمل)
عسر و حرج به معنای وضعیت دشوار و مشقت بار غیر قابل تحملی است که ادامه زندگی مشترک را برای زن ناممکن می سازد. در این شرایط، زن می تواند با اثبات عسر و حرج در دادگاه، از دادگاه درخواست طلاق کند. ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی به زن این حق را می دهد که در صورت وجود عسر و حرج، تقاضای طلاق نماید.
مثال هایی از موارد عسر و حرج عبارتند از:
- سوء رفتار و بدرفتاری شدید مرد (مانند ضرب و شتم، فحاشی، توهین مداوم)
- عدم پرداخت نفقه توسط مرد برای مدت طولانی
- اعتیاد مرد به مواد مخدر یا مشروبات الکلی که به زندگی مشترک لطمه می زند
- ترک منزل و زندگی مشترک توسط مرد برای مدت بیش از شش ماه
- بیماری های صعب العلاج و مسری مرد
- محکومیت قطعی مرد به حبس بیش از پنج سال
- ازدواج مجدد مرد بدون اجازه و رضایت همسر اول
در صورتی که زن بتواند با ارائه مدارک و شواهد کافی، عسر و حرج خود را در دادگاه به اثبات برساند، دادگاه حکم طلاق را صادر خواهد کرد. در این نوع طلاق، حق مهریه زن به طور کامل محفوظ است و او می تواند تمامی مهریه خود را مطالبه کند. اثبات عسر و حرج به معنای تقصیر مرد است و به هیچ عنوان به حق مهریه زن لطمه ای وارد نمی کند.
طلاق بر اساس شروط ضمن عقد (حق طلاق زن)
یکی از راه هایی که زن می تواند از حق طلاق خود استفاده کند و همزمان مهریه خود را نیز مطالبه نماید، استناد به شروط ضمن عقد نکاح است. این شروط، که غالباً در سند ازدواج رسمی درج می شوند، به زن این امکان را می دهند که در صورت تحقق هر یک از آن ها، بدون نیاز به رضایت مرد، درخواست طلاق کند.
شروط ۱۲ گانه عقدنامه
شروط ۱۲ گانه یا همان شروط چاپی ضمن عقد، تعهداتی هستند که در هنگام ازدواج و با امضای زوجین، اعتبار قانونی پیدا می کنند. مهم ترین این شروط عبارتند از:
- مرد به مدت شش ماه متوالی نفقه زن را نپردازد.
- مرد زن را به مدت شش ماه متوالی بدون عذر موجه ترک کند.
- مرد به حبس قطعی پنج سال یا بیشتر محکوم شود.
- مرد معتاد به مواد مخدر یا مشروبات الکلی باشد و نتواند ترک کند.
- مرد به بیماری های صعب العلاج مبتلا شود که ادامه زندگی مشترک را مختل کند.
- مرد مرتکب هرگونه سوء رفتار یا بدرفتاری شود که ادامه زندگی را برای زن غیرقابل تحمل کند (مانند ضرب و شتم یا فحاشی).
- مرد بدون رضایت زن، همسر دیگری اختیار کند.
- مرد مفقودالاثر شود و شش ماه از مفقودی او بگذرد.
- مرد شغل یا کاری را انتخاب کند که خلاف حیثیت خانوادگی زن باشد.
- مرد به علت عسر و حرج، نتواند با همسر خود زندگی کند.
- مرد عقیم باشد یا به دلیل عارضه جسمی، قادر به انجام وظایف زناشویی نباشد.
- هر شرط دیگری که زوجین در عقدنامه قید و امضا کرده باشند.
در صورت اثبات تحقق هر یک از این شروط در دادگاه، زن می تواند حکم طلاق را دریافت کند و در این شرایط نیز مهریه به طور کامل به او تعلق می گیرد. استفاده از این شروط راهکاری قدرتمند برای زنانی است که قصد جدایی دارند و می خواهند حقوق مالی خود را نیز حفظ کنند.
وکالت در طلاق
وکالت در طلاق، مفهومی متفاوت از شروط ضمن عقد است. در وکالت در طلاق، مرد به زن وکالت می دهد که در شرایط خاص یا بدون قید و شرط، خودش را از قید زوجیت رها کند. این وکالت می تواند مطلق یا مقید به شروطی باشد. در صورت داشتن وکالت در طلاق، زن می تواند به تنهایی به دادگاه مراجعه کرده و تقاضای طلاق کند. وضعیت مهریه در این حالت، بستگی به مفاد وکالت نامه دارد. اگر در وکالت نامه صراحتاً به بذل مهریه اشاره نشده باشد، زن می تواند مهریه خود را به طور کامل مطالبه کند.
طلاق خلع و مبارات (کراهت و بذل مهریه)
طلاق خلع و مبارات، انواع دیگری از طلاق هستند که در آن ها زن نقش محوری در درخواست طلاق دارد و بخشش مهریه، شرط اصلی آن ها محسوب می شود.
- طلاق خلع: در این نوع طلاق، زن به دلیل کراهت یا عدم تمایل شدید به ادامه زندگی مشترک با مرد، تقاضای طلاق می کند. کراهت باید به حدی باشد که زن حاضر شود مالی (که معمولاً بخشی از مهریه یا تمام آن است) را به مرد ببخشد تا او را راضی به طلاق کند. در واقع، این نوع طلاق با فدا کردن مالی از سوی زن (معمولاً مهریه) در ازای رهایی از قید ازدواج صورت می گیرد.
- طلاق مبارات: این نوع طلاق شباهت زیادی به طلاق خلع دارد، با این تفاوت که کراهت دوطرفه است؛ یعنی هم زن از مرد و هم مرد از زن کراهت دارد. در طلاق مبارات، آنچه زن می بخشد (فدیه)، نباید بیشتر از مهریه باشد.
در هر دو نوع طلاق خلع و مبارات، شرط اساسی تحقق طلاق، بذل (بخشیدن) مالی از سوی زن به مرد است. این بذل باید ارادی و برای جلب رضایت مرد صورت گیرد. پس از بذل مهریه (یا بخشی از آن)، زن دیگر حق مطالبه آن میزان بخشیده شده را نخواهد داشت، مگر در مدت عده که می تواند از بذل رجوع کند (در صورتی که طلاق رجعی باشد).
چه زمانی حق مهریه زن در صورت درخواست طلاق ساقط می شود؟ (موارد استثناء و باورهای غلط)
همان طور که ذکر شد، درخواست طلاق از سوی زن به خودی خود باعث ساقط شدن حق مهریه نمی شود. با این حال، در شرایط خاصی این حق می تواند از بین برود یا به تعویق بیفتد. همچنین، باورهای غلطی نیز در این زمینه وجود دارد که باید شفاف سازی شوند.
بذل مهریه
مهمترین و تنها حالتی که حق مهریه زن در صورت درخواست طلاق از بین می رود، زمانی است که زن به طور داوطلبانه، آگاهانه و رسمی، مهریه خود را به مرد ببخشد. این بخشش که به آن بذل مهریه یا ابراء ذمه نیز گفته می شود، باید با قصد و رضایت کامل زن انجام شود و هیچ گونه اجبار و اکراهی در آن نباشد.
بذل مهریه به معنای بخشش ارادی و ثبت شده مهریه توسط زن است. این اقدام معمولاً در طلاق توافقی یا طلاق خلع و مبارات و در ازای جلب رضایت مرد برای طلاق صورت می گیرد. لازم است این بخشش به صورت محضری و رسمی به ثبت برسد تا اعتبار قانونی داشته باشد.
اگر بذل مهریه در دفتر اسناد رسمی ثبت شود، زن دیگر حق مطالبه مهریه بخشیده شده را نخواهد داشت. این موضوع اهمیت مشاوره حقوقی را پیش از هرگونه اقدام در این زمینه دوچندان می کند تا زن از تمامی تبعات تصمیم خود آگاه باشد.
عدم استطاعت مالی مرد (در مهریه عندالاستطاعه)
در مهریه از نوع عندالاستطاعه، همان طور که پیشتر توضیح داده شد، مطالبه مهریه منوط به اثبات تمکن مالی مرد است. اگر مرد توانایی مالی برای پرداخت مهریه را نداشته باشد، این به معنای ساقط شدن حق مهریه زن نیست. بلکه صرفاً مطالبه و دریافت آن به زمانی موکول می شود که مرد تمکن مالی پیدا کند. زن همچنان مالک مهریه خود است و هر زمان که مرد از لحاظ مالی متمکن شود، می تواند آن را مطالبه نماید.
موارد خاص یا باورهای غلط رایج
برخی باورهای نادرست در مورد ساقط شدن مهریه وجود دارد که لازم است روشن شوند:
- آیا خیانت زن باعث از بین رفتن مهریه می شود؟
خیر، بر اساس قوانین ایران، ارتکاب عمل خیانت توسط زن هیچ تأثیری بر حق مهریه او ندارد. مهریه حقی است که به محض عقد به زن تعلق می گیرد و تخلفات اخلاقی زن پس از آن، نمی تواند این حق را از بین ببرد. البته ممکن است در جریان طلاق توافقی، زن برای تسهیل روند طلاق یا به هر دلیل دیگری، بخشی از مهریه خود را ببخشد، اما این به دلیل خیانت نیست بلکه یک توافق مستقل است.
- آیا عدم تمکین خاص زن باعث از بین رفتن مهریه می شود؟
عدم تمکین به معنای سرپیچی زن از وظایف زناشویی است. عدم تمکین عام (سرپیچی از وظایف کلی زندگی مشترک) یا خاص (عدم تمکین از روابط زناشویی) تنها می تواند حق نفقه زن را ساقط کند و بر مهریه او تأثیری ندارد. زن ناشزه نیز همچنان مالک مهریه خود است و می تواند آن را مطالبه کند.
- فسخ نکاح:
فسخ نکاح با طلاق متفاوت است. فسخ نکاح زمانی رخ می دهد که یکی از زوجین دارای عیوب خاصی باشد که قبل از عقد وجود داشته و طرف دیگر از آن بی اطلاع بوده است. احکام مهریه در فسخ نکاح متفاوت است:
- اگر قبل از نزدیکی (رابطه زناشویی) فسخ صورت گیرد، به زن مهریه ای تعلق نمی گیرد، مگر اینکه مهریه تعیین شده باشد که در این صورت نصف مهریه به او تعلق می گیرد.
- اگر بعد از نزدیکی فسخ صورت گیرد، زن مستحق دریافت تمام مهریه است.
این موضوع با طلاق متفاوت است و نباید با آن اشتباه گرفته شود.
- طلاق در دوران عقد:
اگر طلاق در دوران عقد و پیش از برقراری رابطه زناشویی صورت گیرد، زن مستحق دریافت نصف مهریه است. اما اگر پس از نزدیکی باشد، تمام مهریه به او تعلق می گیرد. این حکم در مورد درخواست طلاق از سوی زن نیز صادق است.
مراحل قانونی مطالبه مهریه در صورت درخواست طلاق از سوی زن
چنانچه زن تصمیم به مطالبه مهریه خود در کنار درخواست طلاق یا به طور مستقل داشته باشد، باید مراحل قانونی مشخصی را طی کند. این مراحل، به خصوص در مواردی که مرد از پرداخت مهریه خودداری می کند، اهمیت بالایی پیدا می کنند.
- مراجعه به دادگاه خانواده: اولین گام، تقدیم دادخواست مطالبه مهریه به دادگاه خانواده است. این دادخواست باید حاوی اطلاعات هویتی زوجین، مبلغ و نوع مهریه (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه) و سایر جزئیات مربوطه باشد.
- نقش اجرائیه ثبت (برای مهریه عندالمطالبه): در مورد مهریه عندالمطالبه که در سند ازدواج رسمی ثبت شده است، زن می تواند ابتدا به دفترخانه تنظیم کننده سند ازدواج مراجعه کرده و تقاضای صدور اجرائیه کند. این اجرائیه به مرد ابلاغ می شود و در صورت عدم پرداخت در مهلت قانونی، می توان از طریق اداره اجرای ثبت، اموال مرد را توقیف و مهریه را وصول کرد. این مسیر معمولاً سریع تر از مسیر قضایی است.
- مراحل رسیدگی قضایی: اگر مهریه از طریق اجرای ثبت قابل وصول نباشد یا زن از ابتدا ترجیح دهد که از طریق دادگاه اقدام کند، پرونده در دادگاه خانواده رسیدگی می شود. دادگاه پس از بررسی مدارک و شواهد، حکم به پرداخت مهریه صادر می کند. در صورت عدم پرداخت از سوی مرد، زن می تواند تقاضای توقیف اموال، جلب یا در شرایط خاص، تقاضای اعمال ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی (حبس مرد به دلیل عدم پرداخت مهریه) را داشته باشد.
پیچیدگی های حقوقی و مراحل اداری این روند، اهمیت بهره گیری از مشاوره وکلای متخصص در این حوزه را بیش از پیش نمایان می سازد. یک وکیل باتجربه می تواند زن را در تمامی مراحل راهنمایی کرده و از تضییع حقوق او جلوگیری کند.
توصیه های حقوقی مهم
در مواجهه با مسائل حقوقی خانواده، به ویژه طلاق و مهریه، آگاهی و اقدام صحیح می تواند تأثیر بسزایی در حفظ حقوق شما داشته باشد. در اینجا چند توصیه حقوقی مهم آورده شده است:
- اهمیت مشاوره با وکیل متخصص خانواده: قبل از هرگونه اقدام برای درخواست طلاق یا مطالبه مهریه، حتماً با یک وکیل متخصص در امور خانواده مشورت کنید. وکیل می تواند شما را از تمامی حقوق و تعهداتتان آگاه سازد و بهترین مسیر قانونی را متناسب با شرایط خاص پرونده شما پیشنهاد دهد. یک اشتباه کوچک می تواند پیامدهای حقوقی بزرگی داشته باشد.
- جمع آوری مستندات و مدارک لازم: هرگونه مدرک و سند مرتبط با مهریه (سند ازدواج)، دلایل درخواست طلاق (در صورت عسر و حرج، شهادت نامه ها، گزارشات پزشکی، پیام ها، تصاویر و…)، و مدارک مربوط به تمکن مالی مرد (در مهریه عندالاستطاعه) را به دقت جمع آوری کنید. این مستندات می توانند نقش کلیدی در اثبات ادعاهای شما در دادگاه داشته باشند.
- آگاهی کامل از حقوق و تعهدات: پیش از امضای هر سند یا انجام هرگونه توافق، از تمامی مفاد آن و آثار حقوقی اش کاملاً آگاه شوید. عدم آگاهی می تواند منجر به از دست رفتن حقوق مسلم شما شود.
- عدم اقدام عجولانه یا بدون آگاهی: هرگونه تصمیم گیری هیجانی یا اقدام بدون پشتوانه حقوقی می تواند به ضرر شما تمام شود. صبر، تحقیق و مشورت با متخصصین، بهترین راهکار در این شرایط است.
- ثبت رسمی توافقات: هرگونه توافق با همسر در مورد مهریه یا سایر مسائل مالی، باید به صورت رسمی و در مراجع ذی صلاح (مانند دفتر اسناد رسمی یا دادگاه) به ثبت برسد تا از اعتبار قانونی برخوردار باشد و در آینده قابل استناد باشد.
نتیجه گیری
در پاسخ نهایی به پرسش محوری اگر زن خودش درخواست طلاق کند مهریه تعلق میگیرد؟، باید با قاطعیت گفت بله، در اکثر قریب به اتفاق موارد، حق مهریه زن حتی در صورت درخواست طلاق از سوی او، به قوت خود باقی است و به او تعلق می گیرد. مهریه یک حق مالی مستقل و شرعی است که به محض جاری شدن صیغه عقد نکاح به ذمه مرد قرار گرفته و مطالبه آن هیچ ارتباط مستقیمی با اینکه چه کسی متقاضی طلاق است، ندارد. این حق تنها زمانی ساقط می شود که زن به صورت داوطلبانه، آگاهانه و رسمی، تمام یا بخشی از آن را ببخشد (بذل مهریه).
فرآیند طلاق و مسائل مرتبط با مهریه، دارای پیچیدگی های حقوقی فراوانی است که نیازمند درک دقیق قوانین و رویه های قضایی است. انواع طلاق از سوی زن، مانند طلاق توافقی، طلاق به دلیل عسر و حرج، طلاق بر اساس شروط ضمن عقد، و طلاق خلع و مبارات، هر یک دارای احکام و شرایط خاص خود در مورد مهریه هستند که آشنایی با آن ها ضروری است. باورهای غلط رایج، نظیر تأثیر خیانت یا عدم تمکین بر حق مهریه، نیز هیچ اساس قانونی ندارند و باید با اطلاعات صحیح تصحیح شوند.
با توجه به حساسیت و اهمیت این موضوع و برای اطمینان از حفظ تمامی حقوق قانونی، توصیه اکید می شود که قبل از هرگونه اقدام یا تصمیم گیری، حتماً با وکلای متخصص در حوزه حقوق خانواده مشورت نمایید. یک مشاوره تخصصی می تواند راهگشای شما در این مسیر باشد و از بروز مشکلات و تضییع حقوق شما جلوگیری کند. آگاهی از قوانین، قدرت شما را در دفاع از حقوق خود افزایش می دهد و به شما کمک می کند تا بهترین تصمیمات را در شرایط دشوار بگیرید.
سوالات متداول
آیا زن بعد از طلاق می تواند مهریه خود را مطالبه کند؟
بله، مهریه حقی است که با عقد نکاح به زن تعلق می گیرد و مطالبه آن محدود به دوران زندگی مشترک نیست. حتی پس از جاری شدن طلاق، زن می تواند برای مطالبه مهریه خود اقدام کند، مگر اینکه پیش از آن، مهریه را به صورت رسمی و داوطلبانه بخشیده باشد.
آیا بخشیدن مهریه در طلاق از طرف زن الزامی است؟
خیر، بخشیدن مهریه در طلاق از طرف زن الزامی نیست. این حق کاملاً در اختیار زن است و او می تواند تمام مهریه خود را مطالبه کند. بخشش مهریه تنها در طلاق خلع و مبارات، یا در طلاق توافقی (در صورت رضایت زن برای جلب رضایت مرد) رخ می دهد و باید کاملاً داوطلبانه باشد.
در صورت اثبات نشدن دلایل زن برای طلاق، آیا باز هم مهریه به او تعلق می گیرد؟
بله، حتی اگر دلایل ارائه شده توسط زن برای طلاق (مثلاً عسر و حرج یا شروط ضمن عقد) در دادگاه اثبات نشود و دادگاه حکم طلاق را صادر نکند، حق مهریه زن همچنان محفوظ است. تعلق مهریه به درخواست طلاق یا اثبات دلایل آن ارتباطی ندارد و زن می تواند در هر زمانی مهریه خود را مطالبه کند. عدم صدور حکم طلاق به معنای ساقط شدن مهریه نیست.
اگر زن در دوران عقد درخواست طلاق دهد، مهریه به او تعلق می گیرد؟
بله، در دوران عقد نیز مهریه به زن تعلق می گیرد. اگر طلاق قبل از برقراری رابطه زناشویی (نزدیکی) اتفاق بیفتد، زن مستحق دریافت نصف مهریه خواهد بود. اما اگر طلاق پس از برقراری رابطه زناشویی باشد، زن مستحق دریافت تمام مهریه است. این قاعده در مورد درخواست طلاق از سوی زن نیز صدق می کند.
در صورت فوت زن قبل از طلاق و بعد از درخواست طلاق، تکلیف مهریه چیست؟
اگر زن پس از درخواست طلاق و پیش از جاری شدن صیغه طلاق فوت کند، حق مهریه او به ورثه اش منتقل می شود. یعنی ورثه زن می توانند مهریه او را از مرد مطالبه کنند، زیرا مهریه با عقد نکاح به مالکیت زن درآمده بود و با فوت او، جزئی از ماترک او محسوب می شود.