لیست اموال اعسار از پرداخت محکوم به

لیست اموال اعسار از پرداخت محکوم به، سندی حیاتی است که توانایی یا عدم توانایی مالی فرد محکوم را برای دادگاه مشخص می کند و مبنای تصمیم گیری قاضی در مورد نحوه پرداخت بدهی اوست.

در نظام حقوقی ایران، زمانی که فردی به پرداخت مبلغی پول یا مالی خاص محکوم می شود اما قادر به پرداخت یکجای آن نیست، می تواند با ارائه دادخواست اعسار، تقاضای تقسیط یا مهلت پرداخت را از دادگاه کند. یکی از ارکان اصلی و شاید مهم ترین بخش این دادخواست، تنظیم و ارائه دقیق و کامل لیست اموال است. این لیست نه تنها بیانگر دارایی ها و بدهی های فرد است، بلکه تصویری شفاف از وضعیت مالی او ارائه می دهد که بدون آن، ادعای اعسار اساساً قابل بررسی نخواهد بود. اهمیت این موضوع به حدی است که هرگونه نقص، پنهان کاری یا اظهار خلاف واقع در این لیست، می تواند عواقب حقوقی جدی برای متقاضی به همراه داشته باشد. بنابراین، درک صحیح از نحوه تهیه این لیست، اجزا و مستثنیات آن برای هر فردی که درگیر چنین پرونده ای است، از اهمیت بالایی برخوردار است.

۱. لیست اموال اعسار از پرداخت محکوم به چیست و چرا باید آن را تهیه کنیم؟

لیست اموال اعسار از پرداخت محکوم به، در واقع یک صورت برداری جامع و مستند از تمامی دارایی ها، اموال منقول و غیرمنقول، منابع درآمدی، مطالبات و همچنین بدهی های فردی است که به پرداخت وجه یا مالی محکوم شده و مدعی عدم توانایی مالی برای پرداخت یکجای آن است. قانون گذار با الزامی کردن ارائه این لیست، قصد دارد شفافیت مالی را در پرونده های اعسار تضمین کند و به قاضی این امکان را بدهد که با دیدی واقع بینانه و مستند، ادعای اعسار محکوم علیه را مورد بررسی قرار دهد.

هدف اصلی از تهیه این لیست، اثبات «اعسار» یا همان عدم توانایی مالی است. بر اساس قوانین، هر فردی که توانایی پرداخت بدهی خود را نداشته باشد، نمی تواند به دلیل ناتوانی مالی از حقوق قانونی خود محروم شود؛ اما اثبات این ناتوانی بر عهده خود اوست. لیست اموال، ابزار اصلی برای این اثبات است. قاضی با بررسی این فهرست، متوجه می شود که آیا فرد واقعاً هیچ دارایی ای برای پرداخت ندارد، یا دارایی های او به گونه ای است که فروش آن ها منجر به عسر و حرج (سختی و تنگنا) شدید برای او و خانواده اش می شود. این شفافیت مالی به دادگاه کمک می کند تا بر اساس واقعیت های موجود، تصمیم بگیرد که آیا محکوم علیه باید کل بدهی را به صورت یکجا پرداخت کند، آن را به اقساط تقسیم کند، یا در موارد بسیار نادر، از پرداخت بخش هایی از آن معاف شود.

لیست اموال، صرفاً یک کاغذ اداری نیست؛ بلکه قلب دادخواست اعسار محسوب می شود. بدون ارائه یک لیست کامل، دقیق و مستند، دادخواست اعسار محکوم علیه به احتمال زیاد رد خواهد شد. از آنجایی که دادخواست اعسار نیز فرآیند حقوقی خاص خود را دارد، شامل ثبت دادخواست، تعیین وقت رسیدگی، و ارائه دفاعیات، جایگاه لیست اموال در همان ابتدای کار بسیار تعیین کننده است. این لیست در کنار شهادت شهود و استعلامات قضایی، به قاضی کمک می کند تا حکم عادلانه و مطابق با واقعیت های مالی صادر کند.

۲. چه اموالی را باید در لیست اموال اعسار ذکر کنیم؟

تکمیل لیست اموال نیازمند دقت فراوان و دانش کافی از انواع دارایی ها و تعهدات است. هر آنچه که به نوعی دارای ارزش مالی است و می تواند در توانایی پرداخت بدهی مؤثر باشد، باید در این لیست گنجانده شود. پنهان کاری یا عدم ذکر بخشی از اموال، نه تنها به رد دادخواست اعسار منجر می شود، بلکه می تواند تبعات کیفری را نیز در پی داشته باشد. در ادامه به تفکیک به انواع اموالی که باید در لیست ذکر شوند، می پردازیم:

۲.۱. اموال منقول

اموال منقول به دارایی هایی گفته می شود که قابل جابجایی هستند و جابجایی آن ها باعث خرابی یا نقص در خود مال یا محل استقرار آن نمی شود. این دسته از اموال شامل موارد زیر است:

• وجه نقد و موجودی حساب های بانکی: باید موجودی تمامی حساب های بانکی اعم از جاری، پس انداز، سپرده های کوتاه مدت و بلند مدت (با سود یا بدون سود) به طور دقیق ذکر شود. ذکر شماره حساب، نام بانک و شعبه مربوطه الزامی است. حتی وجوه نقدی که در خانه یا نزد دیگران نگهداری می شود نیز باید اعلام گردد.
• خودرو، موتورسیکلت، قایق و سایر وسایل نقلیه: تمامی وسایل نقلیه دارای پلاک، حتی اگر فرسوده باشند، باید با ذکر دقیق مشخصات مانند مدل، سال ساخت، پلاک، رنگ، شماره شاسی و موتور و ارزش تقریبی روز آن ها در لیست آورده شود.
• طلا، جواهرات، سکه و اشیای قیمتی و هنری: هرگونه طلا، جواهر (حتی آن هایی که به عنوان زینتی مصرف می شوند)، سکه های طلا و نقره (مانند تمام سکه، نیم سکه، ربع سکه)، اشیای عتیقه، تابلوهای هنری ارزشمند، فرش های نفیس و سایر اقلامی که دارای ارزش مادی قابل توجه هستند، باید با ذکر نوع، تعداد، وزن و ارزش تقریبی روز آن ها در لیست قید شوند.
• سهام، اوراق بهادار و مشارکت ها: سهام شرکت های بورسی یا غیربورسی، اوراق مشارکت، اوراق صکوک، یونیت های صندوق های سرمایه گذاری و هرگونه مشارکت در شرکت ها یا فعالیت های اقتصادی دیگر باید به طور کامل ذکر شود. نوع سهام/اوراق، تعداد و ارزش روز آن ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
• تجهیزات و ابزارآلات کار (غیر از مستثنیات دین): اگر فرد دارای تجهیزات یا ابزارآلاتی است که برای شغل و حرفه او ضروری نیستند یا از حد نیاز او فراتر می روند و دارای ارزش مالی هستند، باید در این لیست ذکر شوند. به عنوان مثال، ابزارآلات اضافی یا ماشین آلاتی که کاربری عمومی دارند و نه صرفاً تخصصی.
• سایر اموال منقول با ارزش: این بخش شامل هر گونه دارایی منقول دیگری است که ارزش قابل توجهی دارد. مانند لوازم خانگی لوکس، کلکسیون های گران قیمت (تمبر، سکه، کتاب و غیره)، و هر آنچه که قابلیت نقدشوندگی داشته و از مستثنیات دین نباشد.

۲.۲. اموال غیرمنقول

اموال غیرمنقول به دارایی هایی اطلاق می شود که قابل جابجایی نیستند یا جابجایی آن ها با تخریب یا نقص همراه است. این دسته شامل موارد زیر است:

• انواع ملک: شامل آپارتمان، خانه مسکونی، زمین، باغ، ویلا، مغازه، انبار و هر نوع ملک دیگری که به نام متقاضی یا دارای حق انتفاع از آن است. آدرس دقیق ملک، پلاک ثبتی، مشخصات مالکیت (سند شش دانگ، قولنامه ای، مشاع و غیره) و ارزش تقریبی روز آن باید قید شود. حتی اگر ملک در رهن یا اجاره باشد، این موضوع باید ذکر گردد.
• حق سرقفلی، حق کسب و پیشه و سایر حقوق مالی مربوط به املاک: اگر فردی دارای حق سرقفلی یا حق کسب و پیشه در یک ملک تجاری باشد، یا هر گونه حق انتفاع، ارتفاق یا حق مالی دیگری بر ملک غیر داشته باشد، باید این حقوق را نیز اعلام کند. ارزش تقریبی این حقوق نیز باید برآورد و ذکر شود.
• اراضی کشاورزی یا صنعتی: زمین های زراعی، باغات کشاورزی، زمین های واقع در شهرک های صنعتی و هرگونه ملک با کاربری خاص صنعتی یا کشاورزی نیز باید با ذکر مشخصات کامل و ارزش تقریبی اعلام گردند.

۲.۳. حقوق و مطالبات مالی

این بخش شامل درآمدها و طلب هایی است که فرد از دیگران دارد:

• حقوق و مزایای ماهانه: حقوق دریافتی از شغل، حقوق بازنشستگی، مستمری، از کارافتادگی و هرگونه درآمد ثابت ماهانه یا سالانه باید به طور دقیق با ذکر مبلغ، محل اشتغال یا منبع درآمدی اعلام شود.
• مطالبات از اشخاص ثالث: اگر فرد از دیگران طلبی دارد (مثلاً وجه چک برگشتی که به نفع اوست، سفته، قرض الحسنه، یا هرگونه طلب دیگر)، باید مشخصات طلبکار و مبلغ مورد مطالبه را ذکر کند.
• سود حاصل از سرمایه گذاری ها یا اجاره بها: سود سهام، سود سپرده های بانکی، درآمد حاصل از اجاره ملک یا سایر دارایی ها، و هرگونه سود یا بهره ای که به طور منظم یا غیرمنظم به فرد تعلق می گیرد، باید اعلام شود.

۲.۴. بدهی ها و تعهدات مالی

در کنار دارایی ها، ذکر دقیق و کامل بدهی ها و تعهدات مالی نیز برای تعیین وضعیت واقعی مالی فرد ضروری است:

• فهرست کامل بدهی ها: شامل وام های بانکی (با ذکر نام بانک، مبلغ اصلی، میزان اقساط و تعداد اقساط باقیمانده)، بدهی به اشخاص حقیقی یا حقوقی، مهریه، نفقه، اقساط خرید کالا، و هرگونه محکومیت مالی دیگر (مانند چک های برگشتی که متقاضی صادر کرده است). مبلغ دقیق، تاریخ سررسید و نام طرف حساب باید به وضوح قید شود.

۲.۵. افراد تحت تکفل و مخارج ضروری زندگی

این اطلاعات به دادگاه کمک می کند تا میزان نیازهای اساسی فرد و خانواده اش را برای زندگی متعارف ارزیابی کند:

• تعداد افراد تحت تکفل: شامل همسر، فرزندان (با ذکر سن و وضعیت تحصیلی) و هر فرد دیگری که قانونی تحت سرپرستی متقاضی است و هزینه های او را تأمین می کند.
• مخارج ضروری زندگی ماهانه: شامل هزینه های اجاره مسکن (در صورت مستأجر بودن)، خوراک، پوشاک، هزینه های درمانی و دارویی (به ویژه در صورت داشتن بیماری خاص)، هزینه های تحصیل فرزندان، و سایر مخارج اساسی که برای حفظ سطح زندگی متناسب با شأن اجتماعی فرد و خانواده اش ضروری است. این بخش باید با جزئیات و با ارائه تخمینی واقع بینانه از هزینه ها تکمیل شود.

در تهیه لیست اموال اعسار، کوچک ترین دارایی و حتی مطالبات هرچند اندک نیز باید ذکر شود؛ شفافیت کامل، سنگ بنای موفقیت در پرونده اعسار است.

۳. اموال مستثنیات دین: چه اموالی از لیست اعسار معاف هستند؟

در قانون، برخی از اموال به دلیل ماهیت خاص خود و ضرورت آن ها برای ادامه زندگی متعارف محکوم علیه و خانواده اش، از شمول توقیف و فروش برای پرداخت بدهی ها خارج شده اند. این اموال تحت عنوان مستثنیات دین شناخته می شوند و اگرچه باید در لیست اموال اعسار ذکر شوند، اما قاضی نمی تواند دستور توقیف یا فروش آن ها را برای پرداخت محکوم به صادر کند. ماده ۵۲۳ قانون آیین دادرسی مدنی به تفصیل به این موضوع پرداخته است.

مصادیق مهم مستثنیات دین به شرح زیر است:

• مسکن مورد نیاز و متناسب با شأن محکوم علیه: خانه ای که محکوم علیه و افراد تحت تکفل او در آن زندگی می کنند، به شرطی که از نظر متراژ، منطقه و امکانات، متناسب با شأن و موقعیت اجتماعی او باشد، قابل توقیف نیست. تشخیص تناسب بر عهده قاضی است و در صورت وجود چندین ملک، تنها یک واحد مسکونی به عنوان مستثنیات دین شناخته می شود.
• اثاثیه ضروری منزل: لوازم و اثاثیه منزل که برای زندگی متعارف و روزمره مورد نیاز است، مانند یخچال، تلویزیون، اجاق گاز، مبلمان ضروری و غیره، از مستثنیات دین محسوب می شوند. لوازم لوکس و غیرضروری ممکن است مشمول این قانون نشوند.
• آذوقه موجود به قدر احتیاج: مقدار مواد غذایی و مایحتاجی که برای مدت معقول و متعارف زندگی محکوم علیه و خانواده اش مورد نیاز است، قابل توقیف نیست.
• کتب و ابزار علمی و پژوهشی: ابزارها و کتبی که برای شغل، حرفه، تحصیل یا پژوهش محکوم علیه ضروری هستند، به شرطی که از حد نیاز فراتر نروند، جزء مستثنیات دین قرار می گیرند.
• ابزار و وسایل کار و حرفه: هرگونه ابزار، آلات و وسایل ضروری که محکوم علیه برای امرار معاش و کسب درآمد خود یا افراد تحت تکفلش به آن ها نیاز دارد، مانند ابزار یک نجار، تجهیزات پزشکی یک پزشک یا ماشین آلات کشاورزی یک کشاورز، از مستثنیات دین است.
• ودیعه اجاره منزل: مبلغی که به عنوان رهن یا ودیعه اجاره منزل به موجر پرداخت شده است، در حد متعارف و تا سقف نیاز به مسکن، جزو مستثنیات دین است و قابل توقیف نیست.

توجه داشته باشید که این اموال باید در لیست اموال ذکر شوند، اما در کنار آن ها باید قید شود که جزء مستثنیات دین محسوب می شوند و به همین دلیل، قابلیت توقیف برای پرداخت بدهی را ندارند. این شفافیت به قاضی کمک می کند تا در مورد نحوه برخورد با این اموال تصمیم گیری صحیح انجام دهد.

۴. نحوه تهیه و تکمیل لیست اموال اعسار از پرداخت محکوم به (راهنمای گام به گام)

تهیه لیست اموال اعسار، فرآیندی دقیق و مرحله ای است که نیازمند توجه به جزئیات است. با رعایت مراحل زیر می توانید اطمینان حاصل کنید که لیستی کامل و بدون نقص ارائه داده اید:

گام اول: جمع آوری مدارک

قبل از هر چیز، تمامی مدارک مربوط به دارایی ها و بدهی های خود را جمع آوری کنید. این مدارک شامل موارد زیر است:

• کارت ملی و شناسنامه
• سند مالکیت املاک (آپارتمان، زمین، باغ و…)
• سند مالکیت وسایل نقلیه (خودرو، موتورسیکلت و…)
• پرینت بانکی شامل گردش حساب و مانده حساب از تمامی حساب های بانکی (جاری، پس انداز، سپرده های کوتاه و بلندمدت) مربوط به یک سال گذشته.
• فیش حقوقی، گواهی اشتغال به کار یا هر مدرکی دال بر میزان درآمد ماهانه.
• مدارک مربوط به سهام، اوراق بهادار و مشارکت در شرکت ها.
• اسناد بدهی ها مانند قرارداد وام، قبوض، احکام قضایی دیگر، سند ازدواج (برای مهریه) و هر مدرکی که نشان دهنده تعهدات مالی شماست.
• مدارک هویتی افراد تحت تکفل (شناسنامه همسر و فرزندان).

گام دوم: فهرست برداری کامل و دقیق

با استفاده از مدارک جمع آوری شده، فهرستی کامل و جزئی از تمامی دارایی ها و منابع درآمدی خود تهیه کنید. هیچ دارایی یا منبع درآمدی، هرچند کوچک، نباید از قلم بیفتد. حتی مبالغی که نزد دیگران دارید یا طلب های شما از اشخاص ثالث نیز باید در این بخش آورده شوند.

گام سوم: ارزش گذاری تقریبی اموال

برای هر یک از اموال خود، به خصوص اموال غیرمنقول و وسایل نقلیه، یک ارزش تقریبی روز را برآورد کنید. این کار می تواند با استعلام از کارشناسان (مثلاً کارشناس ملک یا خودرو)، مشاوران املاک یا با مراجعه به نرخ های بازار انجام شود. دقت در این بخش اهمیت دارد؛ هرچند این ارزش تقریبی است، اما باید منطقی و نزدیک به واقعیت باشد.

گام چهارم: تنظیم لیست در قالب استاندارد

لیست اموال معمولاً در قالب فرم های از پیش طراحی شده (که در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا سایت های حقوقی قابل دسترسی هستند) یا به صورت جدولی تنظیم می شود. استفاده از فرم استاندارد به یکپارچگی اطلاعات و سهولت بررسی توسط دادگاه کمک می کند. اگر فرم خاصی در دسترس نبود، می توانید یک جدول منظم با ستون هایی برای نوع مال، مشخصات دقیق، ارزش تقریبی، محل نگهداری و توضیحات (مثلاً مستثنیات دین بودن) طراحی کنید.

گام پنجم: ارائه جزئیات

برای هر قلم از اموال، جزئیات کامل و شفاف ارائه دهید. به عنوان مثال، برای ملک، آدرس کامل، پلاک ثبتی و متراژ؛ برای خودرو، مدل، پلاک و شماره شاسی؛ برای حساب بانکی، نام بانک و شماره حساب. هر چه جزئیات بیشتر باشد، شفافیت کار شما افزایش می یابد.

گام ششم: ذکر بدهی ها و مخارج

در بخش جداگانه، تمامی بدهی ها و تعهدات مالی خود را به تفصیل و با ذکر دلایل و مستندات مربوطه اعلام کنید. همچنین، مخارج ضروری زندگی خود و خانواده تان را به صورت ماهانه با جزئیات تقریبی بنویسید (مانند اجاره، خوراک، درمان، تحصیل).

گام هفتم: بررسی نهایی

قبل از امضا و ارائه لیست به دادگاه، آن را به دقت مطالعه کنید. از صحت تمامی اطلاعات، عدم وجود اشتباهات املایی یا نگارشی و از همه مهم تر، از کامل بودن و عدم پنهان کاری هیچ دارایی یا بدهی اطمینان حاصل کنید. بهتر است یک بار دیگر تمامی مدارک را با لیست مطابقت دهید.

۵. دانلود نمونه لیست اموال اعسار از پرداخت محکوم به (PDF و Word) + راهنمای تکمیل عملی

برای تسهیل فرآیند تکمیل لیست اموال، نمونه فرم های استاندارد و خام در دسترس هستند که می توانند به عنوان راهنما مورد استفاده قرار گیرند. این نمونه ها ساختار کلی و بخش های مورد نیاز را نشان می دهند، اما باید به دقت و بر اساس شرایط فردی هر متقاضی تکمیل شوند.

در حال حاضر، امکان دانلود نمونه لیست اموال اعسار از پرداخت محکوم به در قالب فایل های PDF و Word فراهم نیست. توصیه می شود جهت دسترسی به جدیدترین فرم های قانونی، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده یا از طریق مراجع رسمی حقوقی، نمونه فرم های به روز را دریافت کنید. این نمونه ها معمولاً شامل جداولی برای وارد کردن اطلاعات مربوط به اموال منقول، اموال غیرمنقول، حقوق و مطالبات، بدهی ها، و مشخصات افراد تحت تکفل هستند. با تکمیل این فرم ها، مطمئن می شوید که تمامی اطلاعات ضروری به شکل صحیحی ارائه شده است.

۶. مدارک لازم جهت اثبات مندرجات لیست اموال

تنظیم لیست اموال تنها گام اول است؛ برای اینکه دادگاه ادعای شما را باور کند، باید صحت مندرجات این لیست را با ارائه مدارک مستند و قابل اتکا اثبات نمایید. این مدارک، دلایل و شواهد عینی هستند که اطلاعات اعلام شده در لیست را تأیید می کنند. مهم ترین مدارک لازم عبارتند از:

• کپی برابر اصل اسناد مالکیت: شامل سند مالکیت ملک (آپارتمان، خانه، زمین و…)، سند خودرو، موتور سیکلت و سایر وسایل نقلیه. این اسناد، مالکیت شما بر دارایی های غیرمنقول و برخی اموال منقول را ثابت می کنند.
• گواهی مانده حساب و گردش حساب بانکی: از تمامی حساب های بانکی شما (جاری، پس انداز، سپرده های ثابت و متغیر) باید گواهی مانده حساب و گردش حساب مربوط به حداقل شش ماه تا یک سال اخیر ارائه شود. این گواهی ها نشان دهنده وضعیت نقدی و جریان مالی شما هستند.
• فیش حقوقی یا گواهی درآمد: اگر شاغل هستید، فیش حقوقی یا گواهی معتبر از کارفرما که میزان درآمد ماهانه شما را نشان دهد، ضروری است. در صورت بازنشستگی، فیش مستمری یا حقوق بازنشستگی باید ارائه شود. اگر شغل آزاد دارید، می توانید با ارائه پروانه کسب، گواهی از اتحادیه یا اظهارنامه مالیاتی، درآمد خود را مستند کنید.
• مدارک مربوط به سهام یا اوراق بهادار: برگه های سهام، گواهی های سرمایه گذاری در صندوق ها یا اوراق مشارکت، و هر مدرکی که نشان دهنده مالکیت شما بر سهام یا اوراق بهادار است.
• اسناد بدهی ها: شامل قراردادهای وام بانکی، قبوض اقساط، احکام قضایی مربوط به محکومیت های مالی دیگر (مانند مهریه یا نفقه)، چک ها و سفته های برگشتی صادر شده توسط شما، و هر سندی که میزان و منبع بدهی های شما را تأیید کند.
• شهادت نامه شهود: بر اساس قانون اعسار، باید حداقل دو نفر شاهد که از وضعیت مالی شما مطلع هستند، برای تأیید ادعای اعسار شما در دادگاه شهادت دهند. این شهود باید مشخصات کامل و آدرس دقیق خود را ارائه دهند و در دادگاه حاضر شوند.
• مدارک مربوط به افراد تحت تکفل: شناسنامه همسر و فرزندان، و در صورت لزوم، مدارک مربوط به هزینه های درمانی خاص یا تحصیل فرزندان.

ارائه این مدارک، اعتبار لیست اموال شما را در نظر قاضی به شدت افزایش می دهد و شانس پذیرش دادخواست اعسار را بالا می برد. نقص در ارائه مستندات می تواند منجر به رد دادخواست شود.

۷. تبعات و عواقب ارائه لیست اموال ناقص یا کذب

شفافیت و صداقت در ارائه لیست اموال اعسار، اصلی بنیادین است. هرگونه پنهان کاری، اظهار خلاف واقع، یا ارائه اطلاعات ناقص و گمراه کننده، نه تنها به ضرر متقاضی خواهد بود، بلکه می تواند عواقب حقوقی جدی و گاه کیفری در پی داشته باشد. این تبعات عبارتند از:

• رد دادخواست اعسار: در گام اول، اگر دادگاه به این نتیجه برسد که لیست اموال ارائه شده ناقص است یا اطلاعات آن با واقعیت تطابق ندارد، دادخواست اعسار شما را رد خواهد کرد. این به معنای عدم پذیرش ادعای ناتوانی مالی شماست.
• صدور حکم محکومیت به پرداخت یکجای محکوم به: با رد دادخواست اعسار، محکوم علیه مکلف می شود کل مبلغ محکوم به را به صورت یکجا و فوری پرداخت کند. در این صورت، طلبکار می تواند از طریق اجرای احکام، نسبت به توقیف اموال و دارایی های او اقدام نماید.
• پیگرد قانونی به جرم اظهار خلاف واقع: ارائه اطلاعات نادرست یا کتمان بخشی از اموال در دادخواست اعسار، می تواند به عنوان جرم اظهار خلاف واقع در محاکم قضایی تلقی شود. این جرم دارای مجازات حبس و جزای نقدی است و می تواند سابقه کیفری برای فرد ایجاد کند. قاضی می تواند علاوه بر رد اعسار، دستور پیگرد کیفری متقاضی را نیز صادر نماید.
• تحمل هزینه های دادرسی اضافی و خسارات تأخیر تأدیه: با رد دادخواست اعسار، محکوم علیه علاوه بر اصل بدهی، متحمل پرداخت کلیه هزینه های دادرسی مربوط به پرونده اعسار و همچنین خسارت تأخیر تأدیه (جریمه دیرکرد پرداخت بدهی) خواهد شد. این موضوع می تواند بار مالی او را به شدت افزایش دهد.

بنابراین، پیش از تنظیم و ارائه لیست اموال، از صحت و جامعیت آن اطمینان کامل حاصل کنید و هرگز سعی در کتمان دارایی ها یا اغراق در بدهی ها نداشته باشید. مشورت با یک وکیل متخصص می تواند در این زمینه بسیار یاری رسان باشد تا از بروز چنین تبعات ناخواسته ای جلوگیری شود.

۸. تفاوت لیست اموال اعسار از پرداخت محکوم به با لیست اموال اعسار از هزینه دادرسی

هرچند هر دو نوع اعسار (اعسار از پرداخت محکوم به و اعسار از هزینه دادرسی) نیازمند ارائه لیست اموال هستند، اما تفاوت های ظریفی در هدف و تأکید آن ها وجود دارد. درک این تفاوت ها برای متقاضیان حائز اهمیت است:

• اعسار از پرداخت محکوم به: در این حالت، فردی که قبلاً به پرداخت وجه یا مالی محکوم شده است، مدعی عدم توانایی در پرداخت یکجای آن است. هدف از لیست اموال در اینجا، نشان دادن این است که فرد یا اصلاً دارایی ندارد، یا دارایی های او (غیر از مستثنیات دین) کفاف پرداخت یکجای بدهی را نمی دهد. قاضی با بررسی این لیست، تلاش می کند راهی برای پرداخت بدهی (معمولاً به صورت تقسیط) پیدا کند و ببیند آیا دارایی هایی وجود دارد که بتوان از آن طریق محکوم به را وصول کرد.
• اعسار از هزینه دادرسی: این نوع اعسار برای افرادی است که قصد طرح دعوا در دادگاه را دارند اما توانایی پرداخت هزینه های اولیه دادرسی (مانند هزینه ثبت دادخواست، حق الوکاله کارشناسی، و سایر عوارض قانونی) را ندارند. لیست اموال در اینجا برای اثبات این موضوع است که فرد حتی قادر به تأمین هزینه های شروع فرآیند قضایی خود نیست. در این حالت، تمرکز قاضی بیشتر بر جریان نقدی و توانایی پرداخت هزینه های جاری پرونده است تا دارایی های ثابت. در صورت تأیید، فرد می تواند بدون پرداخت این هزینه ها، دعوای خود را پیگیری کند.

به طور خلاصه، در اعسار از محکوم به، دادگاه به دنبال یافتن اموالی است که بتوان از آن محکوم به را پرداخت یا آن را تقسیط کرد، در حالی که در اعسار از هزینه دادرسی، هدف، بررسی توانایی پرداخت هزینه های جاری پرونده است تا حق دسترسی به عدالت برای هیچ کس به دلیل فقر سلب نشود. با این حال، ماهیت کلی هر دو لیست، ارائه یک تصویر شفاف از وضعیت مالی متقاضی است.

صداقت و دقت در تهیه لیست اموال، ضمانتی برای اعتبار و موفقیت دادخواست اعسار شماست و از بروز مشکلات حقوقی آتی جلوگیری می کند.

سوالات متداول

آیا اموالی که به نام همسر من است، باید در لیست اموال من ذکر شود؟

خیر، اصولاً اموالی که به نام همسر شما ثبت شده اند و در مالکیت او هستند، جزء اموال شما محسوب نمی شوند و نیازی به ذکر آن ها در لیست اموال اعسار شما نیست. با این حال، اگر بتوان ثابت کرد که این اموال در واقع متعلق به شما بوده و صرفاً برای فرار از دین به نام همسر شما انتقال یافته است، دادگاه می تواند حکم به ابطال معامله و بازگشت مال به دارایی های شما صادر کند.

آیا حقوق بازنشستگی یا مستمری جزو اموال قابل توقیف محسوب می شود؟

حقوق بازنشستگی یا مستمری، به طور کامل قابل توقیف نیستند. بر اساس قانون، یک سوم یا یک چهارم حقوق و مزایای کارکنان دولت و بازنشستگان (بسته به وجود یا عدم وجود افراد تحت تکفل و سایر شرایط) برای پرداخت محکوم به قابل توقیف است و مابقی آن جزو مستثنیات دین محسوب می شود و برای امرار معاش ضروری است.

اگر اخیراً مالی را فروخته باشم، باید در لیست اموال قید شود؟

بله، اگر اخیراً (به ویژه در بازه زمانی نزدیک به طرح دادخواست اعسار) مالی را فروخته اید، باید این موضوع را با ذکر تاریخ فروش، مبلغ و خریدار در لیست اموال خود قید کنید و نحوه مصرف وجه حاصل از فروش را نیز توضیح دهید. پنهان کاری فروش مال می تواند به ظن فرار از دین و رد دادخواست اعسار منجر شود.

آیا بدهی های معوق بانکی باید در لیست اموال آورده شوند؟

بله، تمامی بدهی های معوق بانکی، اعم از اقساط وام های پرداخت نشده یا جریمه های دیرکرد، باید به طور کامل در بخش بدهی ها و تعهدات مالی لیست اموال ذکر شوند. این بدهی ها نشان دهنده تعهدات مالی شما هستند و در ارزیابی وضعیت مالی توسط دادگاه تأثیرگذارند.

چگونه می توانم ارزش تقریبی اموال غیرمنقول خود را تخمین بزنم؟

برای تخمین ارزش تقریبی اموال غیرمنقول (مانند ملک)، می توانید از مشاوران املاک منطقه، کارشناسان رسمی دادگستری یا استعلام قیمت های مشابه در بازار استفاده کنید. هدف، ارائه یک برآورد واقع بینانه و منطقی است، نه لزوماً قیمت کارشناسی دقیق.

چه کسی مسئول راستی آزمایی اطلاعات مندرج در لیست اموال است؟

مسئولیت راستی آزمایی اطلاعات مندرج در لیست اموال بر عهده دادگاه رسیدگی کننده است. دادگاه می تواند از طریق استعلام از مراجع مربوطه (مانند اداره ثبت اسناد، بانک ها، پلیس راهور)، تحقیق از شهود، و در صورت لزوم ارجاع به کارشناس، صحت اطلاعات را بررسی کند.

آیا می توانم بعد از ارائه لیست، آن را اصلاح کنم؟

بله، در صورت کشف اشتباه یا از قلم افتادن موردی، می توانید قبل از صدور رأی نهایی توسط دادگاه، با ارائه لایحه تکمیلی یا اصلاحی، لیست اموال خود را تصحیح کنید. اما باید دلیل موجهی برای این اصلاح ارائه دهید و از اصلاحات مکرر که نشان دهنده عدم صداقت باشد، خودداری نمایید.

نتیجه گیری

تهیه لیست اموال اعسار از پرداخت محکوم به، گامی اساسی و بسیار مهم در فرآیند دادخواست اعسار است که نباید نادیده گرفته شود. این لیست، نه تنها یک سند اداری برای دادگاه، بلکه بازتابی از وضعیت مالی واقعی شماست که می تواند در سرنوشت پرونده اعسار شما نقش حیاتی ایفا کند. دقت، صداقت و جامعیت در تکمیل این فرم، از جمله مهمترین نکاتی است که می تواند شانس موفقیت شما را در پذیرش دادخواست اعسار افزایش دهد و از بروز مشکلات حقوقی ناخواسته جلوگیری کند.

توصیه اکید می شود که در هر مرحله از تهیه این لیست و تنظیم دادخواست اعسار، حتماً از مشاوره حقوقی تخصصی یک وکیل دادگستری بهره مند شوید. یک وکیل متخصص می تواند شما را در شناسایی دقیق دارایی ها و بدهی ها، تشخیص مستثنیات دین، جمع آوری مدارک لازم و همچنین تنظیم صحیح دادخواست و دفاعیات یاری رساند تا این فرآیند پیچیده حقوقی را با اطمینان بیشتری پشت سر بگذارید.