آیا بعد از طلاق میتوان مهریه گرفت؟

پرداخت مهریه یکی از تعهدات مالی مرد تو عقد نکاحه که به‌محض وقوع عقد زن مالک اون می‌شه. این حق مالی مختص زنانه و تو نظام حقوقی ایران پشتوانه قانونی و شرعی محکمی داره. اما سوال خیلی از زوجین اینه که آیا بعد از طلاق هم می‌شه مهریه رو مطالبه کرد؟ و اگه جواب مثبته شرایط و مراحل قانونیش چیه؟
تو این مقاله با نگاهی دقیق و مستند به قوانین ایران این موضوع رو بررسی می‌کنیم. ضمن تعریف مفاهیم کلیدی و توضیح مبانی قانونی به راهکارهای عملی برای مطالبه مهریه بعد از طلاق هم می‌پردازیم.

تعریف حقوقی مهریه و مبانی قانونیش

مهریه تو اصطلاح حقوقی مالیه که مرد با عقد نکاح موظف به پرداختش به زنه. این تعهد ریشه تو شریعت اسلام و قانون مدنی ایران داره. ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی می‌گه: «به‌محض عقد زن مالک مهر می‌شه و می‌تونه هر تصرفی توش بکنه.» این ماده تأکید داره که زن از لحظه عقد مالک مهریه‌ست و می‌تونه توش هر نوع تصرفی داشته باشه.
مهریه می‌تونه وجه نقد اموال منقول (مثل طلا سکه ماشین) یا غیرمنقول (مثل ملک) باشه. تعیین مهریه شرط صحت عقد نیست ولی برای جلوگیری از اختلافات و تثبیت حقوق مالی زن معمولاً تعیین می‌شه و توصیه هم می‌شه.
مبنای قانونی مهریه تو قانون مدنی (مواد ۱۰۷۸ تا ۱۱۰۱) و قانون حمایت خانواده‌ست. این قوانین به احکام مهریه انواعش شرایط تعیین و پرداختش پرداخته‌ن.

امکان مطالبه مهریه بعد از طلاق: اصل بقای حق

جواب سوال اصلی مثبته: زن بعد از طلاق هم می‌تونه مهریه‌ش رو مطالبه کنه. تو نظام حقوقی ایران طلاق باعث انحلال عقد نکاح می‌شه ولی تعهد مرد به پرداخت مهریه همچنان باقی می‌مونه. به‌عبارت دیگه زن بعد از طلاق هم حق داره مهریه‌ش رو از همسر سابقش بگیره.
این اصل به‌خاطر ماهیت عقد نکاح به‌عنوان یه عقد لازمه. عقد لازم یعنی هیچ‌کدوم از طرفین به‌تنهایی نمی‌تونن فسخش کنن مگر تو موارد قانونی خاص. عقد نکاح هم از این نوعه و تعهداتش مثل پرداخت مهریه به‌راحتی از بین نمی‌ره.
مطالبه مهریه بعد از طلاق در واقع گرفتن یه حق مالی معوقه‌ست که زن تو زندگی زناشویی مالکش شده ولی به دلایلی (مثل عدم مطالبه یا توافق بر تعویق) دریافتش نکرده.

انواع طلاق و تأثیرشون بر مهریه

نوع طلاق تو ایران روی نحوه و شرایط مطالبه مهریه تأثیر داره. طلاق به دو نوع اصلی تقسیم می‌شه:

• طلاق رجعی: تو این طلاق مرد تو مدت عده (مدتی که زن بعد از طلاق نمی‌تونه ازدواج کنه) حق رجوع به زن رو داره. رابطه زوجیت کامل قطع نمی‌شه و حقوق زوجین از جمله مهریه باقی می‌مونه. اگه مرد تو عده رجوع کنه عقد دوباره برقرار می‌شه و زن می‌تونه مهریه‌ش رو بخواد. اگه رجوع نکنه و عده تموم بشه طلاق بائن می‌شه.
• طلاق بائن: تو طلاق بائن مرد دیگه حق رجوع نداره و رابطه زوجیت کامل قطع می‌شه. با این حال حق مهریه زن همچنان محفوظه و می‌تونه بعد از طلاق بائن هم مهریه‌ش رو بگیره.
  انواع دیگه طلاق بائن:
• طلاق خلع و مبارات: اینا طلاقای توافقی‌ان. تو خلع زن به‌خاطر کراهت از زندگی تو قبال طلاق مالی (مثل مهریه یا بخشی ازش) به مرد می‌بخشه. تو مبارات کراهت دوطرفه‌ست و مالی که زن می‌بخشه نباید بیشتر از مهریه باشه. تو این طلاقا مهریه بستگی به توافق داره؛ اگه زن مهریه‌ش رو ببخشه دیگه نمی‌تونه اون بخش رو بخواد ولی اگه توافقی نباشه حقش محفوظه.
• طلاق به درخواست زن (عسر و حرج): اگه زن به‌خاطر مشقت شدید (مثل ضرب و شتم اعتیاد ترک زندگی یا ندادن نفقه) از دادگاه طلاق بخواد و حکم صادر بشه حق مهریه‌ش همچنان باقیه.

زمان مناسب برای مطالبه مهریه بعد از طلاق

از نظر قانونی هیچ محدودیت زمانی برای مطالبه مهریه بعد از طلاق وجود نداره. زن هر وقت بخواد می‌تونه اقدام کنه و این حق مشمول مرور زمان نمی‌شه؛ یعنی گذشت زمان حقش رو از بین نمی‌بره.
ولی از نظر عملی بهتره زن هرچه زودتر بعد از طلاق اقدام کنه چون تأخیر می‌تونه مشکلاتی ایجاد کنه:

• مشکل تو اثبات میزان مهریه: با گذر زمان اثبات میزان مهریه سخت می‌شه به‌ویژه اگه عقدنامه گم بشه یا شاهد معتبری نباشه.
• تغییر وضعیت مالی مرد: ممکنه وضعیت مالی مرد بدتر بشه و پرداخت مهریه سخت‌تر بشه.
• پیچیدگی قضایی: تأخیر می‌تونه رسیدگی رو طولانی و پیچیده کنه.

روش‌های مطالبه مهریه بعد از طلاق

برای مطالبه مهریه زن باید دادخواستش رو به دادگاه خانواده بده. دادخواست باید فارسی تو فرم مخصوص و با اطلاعات کامل (زن مرد موضوع خواسته دلایل و مدارک) نوشته بشه.
مدارک لازم:

• کپی مصدق عقدنامه (مهم‌ترین مدرک برای اثبات مهریه).
• کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی زن.
• کپی مصدق دادنامه طلاق (اگه باشه).
• مدارک دیگه (در صورت وجود).
  بعد از ثبت دادخواست دادگاه وقت رسیدگی تعیین می‌کنه و به طرفین اطلاع می‌ده. تو جلسه دادگاه اظهارات و مدارک رو بررسی می‌کنه و اگه ادعای زن درست باشه حکم به پرداخت مهریه می‌ده.
  اجرای حکم:
  بعد از حکم قطعی زن می‌تونه از طریق اجرای احکام دادگاه مهریه‌ش رو بگیره. قانون ضمانت اجرای قوی‌ای داره:
• توقیف اموال: دادگاه می‌تونه اموال مرد (منقول و غیرمنقول) رو توقیف کنه و از فروششون مهریه رو بده.
• جلب و بازداشت: اگه مرد مالی نداشته باشه و اعسار (ناتوانی مالی) ثابت نکنه ممکنه حبس بشه. ولی طبق قانون جدید فقط اگه توانایی پرداخت داشته باشه و نپردازه حبس می‌شه.
• اعسار: اگه مرد ادعا کنه نمی‌تونه یه‌جا مهریه رو بده می‌تونه دادخواست اعسار بده. اگه ثابت بشه دادگاه مهریه رو قسطی می‌کنه.

تأثیر ناشزه بودن زن بر مهریه

ناشزه به زنی می‌گن که بدون دلیل موجه شرعی و قانونی از وظایف زناشویی (مثل تمکین) سر باز زنه. تمکین یعنی همراهی زن با همسر و پذیرش ریاستش تو خانواده. عدم تمکین می‌تونه به‌دلیل نداشتن رابطه زناشویی ترک خونه بدون اجازه یا نافرمانی از دستورات مشروع مرد باشه.
ناشزه بودن روی نفقه تأثیر داره؛ ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی می‌گه: «اگه زن بدون دلیل موجه از وظایف زناشویی امتناع کنه مستحق نفقه نیست.» یعنی زن ناشزه نفقه نمی‌گیره.
ولی ناشزه بودن هیچ تأثیری روی مهریه نداره. مهریه یه حق مالی مستقله که با عقد به زن تعلق می‌گیره و ناشزه بودن این حق رو از بین نمی‌بره. حتی اگه زن ناشزه باشه و طلاق به درخواست مرد باشه باز هم می‌تونه مهریه‌ش رو بخواد.

مهریه تو طلاق توافقی

طلاق توافقی یعنی زوجین با توافق کامل درباره همه مسائل (مثل مهریه نفقه حضانت) جدا بشن. تو این نوع طلاق زوجین می‌تونن درباره مهریه هر توافقی که می‌خوان داشته باشن:

• بذل مهریه: زن می‌تونه کل یا بخشی از مهریه‌ش رو تو قبال طلاق ببخشه و دیگه نمی‌تونه اون بخش رو بخواد.
• پرداخت کامل مهریه: می‌تونن توافق کنن مرد مهریه رو کامل (نقدی یا قسطی) بده.
• پرداخت بخشی از مهریه: ممکنه توافق کنن مرد بخشی رو بده و زن بقیه رو نخواد.
• عدم تعیین تکلیف مهریه: اگه توافقی نکنن زن می‌تونه بعد از طلاق توافقی هم از طریق دادگاه مهریه‌ش رو بگیره.
  مهم اینه که توافقات تو صورت‌جلسه دادگاه یا توافق‌نامه رسمی ثبت بشه تا جلوی اختلافات بعدی گرفته بشه.

نقش مؤثر وکلا تو مطالبه مهریه

مطالبه مهریه بعد از طلاق یه فرآیند حقوقی پیچیده‌ست که نیاز به آگاهی از قوانین و طی مراحل مشخص داره. وکلای متخصص می‌تونن نقش مؤثری تو این موضوع داشته باشن؛ اونا با تجربه و دانششون زن رو از حقوقش آگاه می‌کنن دادخواست رو دقیق تنظیم می‌کنن تو مراحل قضایی راهنمایی می‌کنن و از اتلاف وقت و هزینه جلوگیری می‌کنن. برای پیدا کردن وکلای حرفه‌ای و کمک گرفتن ازشون می‌تونید به سایت ایران وکلا مراجعه کنید.

نتیجه‌گیری: حق قانونی زن

مطالبه مهریه بعد از طلاق یه حق قانونی مسلم برای زنه. طلاق عقد رو منحل می‌کنه ولی تعهد مرد به پرداخت مهریه باقی می‌مونه. زن هر زمان بعد از طلاق می‌تونه مهریه‌ش رو بخواد و قانون ازش حمایت می‌کنه.
برای گرفتن این حق رعایت نکات حقوقی و طی مراحل قانونی ضروریه. مشورت با وکیل متخصص تو امور خانواده می‌تونه کمک کنه تا زن به بهترین شکل از حقوقش دفاع کنه و مهریه‌ش رو کامل بگیره.

سؤالات رایج

• اگه طلاق به درخواست زن باشه می‌تونه مهریه بگیره؟
  بله اگه طلاق به‌خاطر عسر و حرج (مثل مشقت شدید) و با حکم دادگاه باشه زن حق مهریه داره.
• مهریه به نرخ روز حساب می‌شه؟
  بله اگه مهریه وجه نقد باشه طبق ماده ۲ قانون آیین‌نامه اجرای مفاد اسناد رسمی به نرخ روز (بر اساس شاخص بانک مرکزی) حساب می‌شه.
• اگه مرد فوت کنه زن می‌تونه مهریه رو از ارث بگیره؟
  بله مهریه جزو دیون مرده. ماده ۸۶۸ قانون مدنی می‌گه قبل از تقسیم ارث باید دیون (مثل مهریه) پرداخت بشه. زن می‌تونه از ترکه مهریه‌ش رو بگیره.