چه شد که مساله اتباع افغانستانی به انتخابات کشیده شد؟

آفتاب‌‌نیوز :

«حضور پر جمعیت اتباع در ایران یک مساله اجتماعی است.» این را رئیس انجمن مددکاران اجتماعی می‌گوید، شاید برای خیلی‌ها اتفاق افتاده باشد که در اتوبوس، پارک، مترو، یا حتی در خیابان متوجه جمعیت انبوه این گروه شده باشند، گروهی که بخش زیادی از آن‌ها مهاجرین غیر مجاز هستند و بعد از استقرار طالبان در افغانستان به ایران مهاجرت کردند، مهاجرتی که حالا برای کشور میزبان تبدیل به مساله شده است. به‌گفته سید حسن موسوی چلک: «چند سالی است روند حضور اتباع خارجی در کشور تبدیل به یک مسئله اجتماعی شده، از این منظر که افکار عمومی نسبت به سیل حضور اتباع به‌ویژه از کشور افغانستان بعد از استقرار طالبان حساسیت پیدا کرده است.»

او درباره چرایی ایجاد حساست به چراغونی می‌گوید: «عدم اشراف اطلاعاتی دولت روی این گروه از مهاجران است که سبب شده ما هیچ آماری از آن‌ها نداشته باشیم، از طرفی اتفاقاتی در کشور توسط اتباع افتاده، مانند سرقت، تجاوز، قتل، که سبب شده این حساسیت زیاد شود، ضمن این‌که جمعیت بالای آن‌ها در کشور بررسی مجدد حضور آن‌ها در ایران را تبدیل به مطالبه جدی کرده است.»

موسوی چلک ادامه می‌دهد: «وقتی می‌گوییم یک موضوع تبدیل به مسئله اجتماعی شده است یعنی افکار عمومی درگیر آن شده است، امروز در دورترین نقطه ایران هم شاغلین از اتباع افغانستانی هستند که بعد از حضور طالبان در آن کشور این تعداد افزایش هم پیدا کرده است. گسترش این وضعیت می‌تواند در حوزه امنیتی مساله زیادی ایجاد کند.»

واکنش دو نامزد ریاست جمهوری

حاالا واکنش به این حساسیت‌ها به انتخابات ریاست جمهوری کشیده، جایی‌که نامزد‌ها در برنامه‌های تبلیغی خود به مساله مهاجران افغانستانی هم اشاره‌هایی داشته‌اند، مثلاً مسعود پزشکیان در این‌باره گفته که: «دولت من انشالله سه اقدام همزمان در رابطه با مهاجرین افغانستانی را پیش می‌برد: ۱. انسداد کامل مرز‌ها و جلوگیری از مهاجرت بیشتر که مسئولیت محوری به وزارت کشور خواهد بود. ۲. ساماندهی مهاجرین موجود. نباید انکار کرد که تعداد زیادی از برادران افغان نقش موثری در اقتصاد ایران دارند یا در جنگ تحمیلی و… فداکاری کرده اند، ولی حضور آن‌ها در ایران باید ساماندهی شده و با انضباط باشد. (وظیفه وزارت کشور و وزارت اطلاعات) ۳. مذاکره با کشور‌های اروپایی برای پذیرش بخشی از مهاجرین (و یا حداقل تقبل هزینه‌های حضور آنان در ایران). غرب باید مسئولیت آنچه در افغانستان انجام داده و منجر به مهاجرت میلیون‌ها افغانستانی شده است را بپذیرد. دلیلی ندارد که مردم ایران هزینه سیاست‌های غلط دیگران را بپردازند.»

همچنین محمدباقر قالیباف دیگر نامزد انتخابات ریاست جمهوری گفته که: «چاره‌جویی قاطعانه برای حل مسئلهٔ چندبعدی اتباع بیگانه غیرمجاز از دغدغه‌های مهم مردم است. بی‌عملی در این خصوص به ابعاد امنیتی، اقتصادی و اجتماعی آن دامن می‌زند. بر این موضوع اشراف کامل داشته و داریم و در دولت بعد نگرانی‌های مردم را رفع خواهیم کرد.»

در مرز‌ها دیوار بکشیم یا نه؟

علیرغم این‌که حساسیت جامعه درباره حضور مهاجران غیرقانونی در ایران زیاد شده، اما برخی کارشناسان معتقدند نامزد‌های ریاست جمهوری برنامه مشخصی درباره آن‌ها ندارند. موسی چلک دراین‌باره به چراغونی می‌گوید: «رئیس جمهور به عنوان رئیس شورای امنیت ملی باید برای چنین شرایطی برنامه داشته باشد، طبیعتاً تا امروز نامزد‌ها برنامه مشخصی برای این مساله اجتماعی ندارند و هیچ سیاستی را اعلام نکردند، انتظار من به به‌عنوان یک شهروند از رئیس جمهور آینده برای اعلام برنامه درست خود درباره مساله اتباع یک انتظار به‌جایی است.»

او ادامه می‌دهد: «در تمام کشور‌های دنیا در حوزه مهاجرت سیاست‌هایی اتخاذ می‌کنند که در نتیجه جذب مهاجر به توسعه و پیشرفت کشور میزبان کمک کند، اما ما در ایران اصلاً نمی‌دانیم سیاست‌های مهاجرتی چیست، لذا ما سیاست‌های مهاجرتی نداریم که مهاجرین را براساس نیاز‌های خودمان جذب کنیم.»

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران درباره روش مواجهه با این مهاجرین غیرمجاز و ایده دیوارکشیدن در مرز‌ها به چراغونی می‌گوید: «برای جلوگیری از مهاجرین غیرقانونی خارجی ابتدا باید سیاست‌های کشور دراین‌باره مشخص باشد، دوم طبیعتاً کنترل مرز‌ها برای جلوگیری از ورود آن‌ها اجتناب‌ناپذیر است، این کنترل مرز‌ها گاهی مواقع به‌صورت هوشمند انجام می‌شود گاهی مواقع هم به‌صورت فیزیکی، بسته به نوع مرز برنامه‌ها و راهکار‌ها می‌تواند متفاوت باشد، اما مهم این است که برنامه‌ها اثرگذار باشند، نکته این‌که اگر برای مرز‌ها دیوار کشی کنیم و اگر مردم ما با طرف دیگر مرز مراودات و بازارچه‌های مشترک دارند باید مورد توجه قرار بگیرد، بنابراین هر برنامه‌ای مانند کشیدن دیوار در مرز از قبل باید به پیوست اجتماعی آن فکر کرد، گاهی کشیدن یک دیوار می‌تواند فعالیت اقتصادی مشترک قانونی را هم تحت تاثیر قرار دهد. آنچه مهم است هر راهکاری که انتخاب می‌شود باید بتواند از ورود مهاجرین غیرقانونی جلوگیری کند.»