نمونه اظهارنامه مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده

اگر چکی دریافت کرده اید که صادرکننده آن را در سامانه صیاد ثبت نکرده و اکنون با مشکل عدم پرداخت مواجه شده اید، ارسال اظهارنامه مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده اولین و مهم ترین گام قانونی برای حفظ حقوق شماست. این اقدام به شما امکان می دهد تا به صورت رسمی و قانونی مطالبه خود را ابلاغ کرده و مسیر پیگیری های حقوقی بعدی را هموار سازید.

در دنیای امروز، چک های صیادی به عنوان یکی از رایج ترین اسناد پرداخت، نقش حیاتی در مبادلات مالی ایفا می کنند. با این حال، با اجرای قوانین جدید، چالش هایی نیز برای دارندگان چک ها به وجود آمده است؛ به خصوص زمانی که صادرکننده چک، اطلاعات آن را در سامانه صیاد ثبت نکرده باشد. این وضعیت، دارنده چک را با معضلی حقوقی مواجه می کند که نیازمند آگاهی و اقدام به موقع است. در این مقاله، به بررسی جامع نحوه تنظیم و ارسال اظهارنامه مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده می پردازیم و راهنمایی های عملی برای حفظ حقوق شما ارائه خواهیم داد. تمرکز ما بر اظهارنامه به عنوان ابزاری قدرتمند و مستقل برای مطالبه این گونه وجوه خواهد بود که اغلب در سایر منابع به این میزان تفصیلی به آن پرداخته نشده است. این رویکرد به شما کمک می کند تا با دیدی روشن تر و گام هایی مطمئن تر، حقوق مالی خود را پیگیری کنید.

چک صیادی ثبت نشده: ماهیت و پیامدهای حقوقی آن

با روی کار آمدن سامانه صیاد و قوانین جدید چک، تحولات چشمگیری در نحوه صدور و مبادله چک در ایران ایجاد شد. هدف اصلی این تغییرات، افزایش اعتبار چک، کاهش آمار چک های برگشتی و شفاف سازی مبادلات بود. یکی از الزامات اساسی این قانون، ثبت مشخصات چک در سامانه صیاد توسط صادرکننده در زمان صدور است. اما سوالی که پیش می آید این است که اگر این الزام قانونی نادیده گرفته شود و چکی بدون ثبت در سامانه صیاد به دست دارنده برسد، وضعیت حقوقی آن چگونه خواهد بود؟

چک صیادی ثبت نشده چیست؟

چک صیادی ثبت نشده به چکی گفته می شود که فرم کاغذی آن (از دسته چک های صیادی) صادر شده و به دارنده تحویل گردیده، اما صادرکننده، اطلاعات مربوط به این چک (شامل مبلغ، تاریخ و مشخصات گیرنده) را در سامانه یکپارچه چک (صیاد) ثبت نکرده است. بر اساس تبصره ۱ ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک اصلاحی سال ۱۴۰۰، تسویه چک صرفاً بر اساس اطلاعات ثبت شده در سامانه تسویه چک (چکاوک) و با استعلام از سامانه صیاد انجام می شود. در صورتی که مالکیت چک در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، چک مزبور «مشمول این قانون نبوده» و بانک ها «مکلفند از پرداخت وجه آنها خودداری نمایند».

چرا چک صیادی ثبت نشده، اعتبار اسناد تجاری را ندارد؟

مهمترین پیامد عدم ثبت چک در سامانه صیاد، سلب اعتبار اسناد تجاری از آن است. بر خلاف گذشته که چک به خودی خود سندی تجاری با امتیازات ویژه محسوب می شد، چک صیادی ثبت نشده فاقد این مزایاست. این بدان معناست که:

• عدم امکان صدور گواهی عدم پرداخت: بانک ها طبق قانون جدید، مجاز به صدور گواهی عدم پرداخت (یا همان برگشت زدن چک) برای چک های ثبت نشده نیستند. این امر دارنده را از یکی از ابزارهای اصلی پیگیری سریع حقوقی محروم می کند.
• عدم امکان پیگیری کیفری: با توجه به اینکه این چک ها مشمول قانون صدور چک محسوب نمی شوند، امکان پیگیری کیفری علیه صادرکننده نیز وجود نخواهد داشت.
• عدم امکان صدور اجرائیه مستقیم: دیگر نمی توان به سرعت و مستقیماً از طریق دادگاه یا اداره ثبت برای وصول وجه چک اجرائیه صادر کرد.

در واقع، چک صیادی ثبت نشده به یک سند عادی تبدیل می شود که صرفاً مؤید یک طلب است و باید از طریق طرح دعوای حقوقی و با استناد به عمومات قانون مدنی و آیین دادرسی مدنی مطالبه شود.

وضعیت حقوقی دارنده چک صیادی ثبت نشده

پس از درک ماهیت و پیامدهای حقوقی چک صیادی ثبت نشده، لازم است به بررسی دقیق تر وضعیت حقوقی دارنده آن بپردازیم. این بخش به شما کمک می کند تا با محدودیت ها و در عین حال راه های قانونی پیش رو آشنا شوید.

آیا چک ثبت نشده، کاملاً بی اعتبار است؟

خیر، چک صیادی ثبت نشده، با وجود از دست دادن اعتبار اسناد تجاری، کاملاً بی اعتبار نیست. این چک همچنان به عنوان یک سند عادی معتبر است و دارنده می تواند برای مطالبه وجه آن از طریق مراجع قضایی اقدام کند. به عبارت دیگر، این چک دیگر از مزایای ویژه قانون صدور چک بهره مند نیست، اما می تواند به عنوان دلیل و مستندی برای اثبات بدهی صادرکننده مورد استفاده قرار گیرد.

محدودیت ها و مزایای از دست رفته

دارنده چک صیادی ثبت نشده، مزایای مهمی را که قانون برای چک های صیادی ثبت شده در نظر گرفته است، از دست می دهد. این محدودیت ها شامل موارد زیر هستند:

• عدم امکان استفاده از امتیازات قانون صدور چک: این چک ها از امکان صدور گواهی عدم پرداخت توسط بانک، پیگیری کیفری و صدور اجرائیه مستقیم قضایی محروم هستند.
• پیگیری طولانی تر و پیچیده تر: روند مطالبه وجه این چک ها از طریق طرح دادخواست مطالبه وجه در دادگاه های حقوقی، معمولاً زمان برتر و مستلزم مراحل بیشتری نسبت به چک های ثبت شده است.
• عدم امکان الزام صادرکننده به ثبت چک: بر اساس نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۰/۱۴۷۸ مورخ ۱۴۰۱/۰۳/۲۵ اداره کل حقوقی قوه قضائیه، دارنده چک نمی تواند دعوایی با خواسته الزام صادرکننده به ثبت چک در سامانه صیاد را مطرح کند. دلیل این امر آن است که ثبت در سامانه صیاد از شرایط صدور چک است و اگر در زمان صدور ثبت نشده باشد، چک از شمول قانون صدور چک خارج می شود. همچنین، قید صدور و پشت نویسی چک بدون درج در سامانه صیاد فاقد اعتبار است در متن چک، به این معناست که دارنده با پذیرش چک ثبت نشده، خود را از مزایای قانونی محروم کرده است.

بررسی نظریات حقوقی و مشورتی قوه قضائیه

در خصوص وضعیت حقوقی چک های صیادی ثبت نشده، دیدگاه های مختلفی مطرح شده بود. برخی حقوقدانان معتقد بودند که چنین چکی اساساً چک محسوب نمی شود و فقط یک سند عادی است. برخی دیگر اعتقاد داشتند که عدم ثبت، صرفاً چک را از قابلیت پرداخت توسط بانک و برخی امتیازات قانونی محروم می کند، اما ماهیت چک بودن آن را از بین نمی برد.

با این حال، رویه قضایی و بخشنامه های بانک مرکزی تا حد زیادی این ابهامات را برطرف کرده اند. نظریه مشورتی قوه قضائیه صراحتاً بیان می دارد که دعوای الزام به ثبت چک در سامانه صیاد مسموع نیست. همچنین، بانک مرکزی با صدور بخشنامه اعلامیه عدم ثبت چک در سامانه صیاد، راهکاری برای تحصیل دلیل به نفع دارندگان این گونه چک ها ارائه کرده است که در ادامه به تفصیل به آن می پردازیم.

بر اساس نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۰/۱۴۷۸ مورخ ۱۴۰۱/۰۳/۲۵، دارنده چک صیادی ثبت نشده نمی تواند دعوای الزام صادرکننده به ثبت چک در سامانه صیاد را اقامه کند؛ زیرا ثبت در سامانه صیاد از شرایط صدور چک است و عدم رعایت آن، چک را از شمول قانون صدور چک خارج می سازد.

این بدان معناست که دارنده چک ثبت نشده، باید مسیر حقوقی را از طریق مطالبه وجه به عنوان یک سند عادی دنبال کند و اظهارنامه و سپس دادخواست حقوقی، ابزارهای اصلی او در این مسیر خواهند بود. آگاهی از این نکات، در تنظیم استراتژی حقوقی و انتظارات شما از روند پیگیری پرونده بسیار حائز اهمیت است.

اعلامیه عدم ثبت چک در سامانه صیاد: راهکاری نوین از بانک مرکزی

همانطور که پیشتر گفته شد، یکی از مشکلات اصلی دارندگان چک های صیادی ثبت نشده، عدم امکان دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک بود. این مسئله، تحصیل دلیل را برای طرح دعوای حقوقی دشوار می ساخت. بانک مرکزی با درک این چالش، راهکاری را تحت عنوان اعلامیه عدم ثبت چک در سامانه صیاد معرفی کرد که نقش مهمی در تسهیل پیگیری حقوقی ایفا می کند.

معرفی بخشنامه شماره ۱۱۷۵۳۳ مورخ ۱۴۰۱/۰۵/۱۱ بانک مرکزی

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، طی بخشنامه شماره ۱۱۷۵۳۳ مورخ ۱۴۰۱/۰۵/۱۱، اعلام کرد که ذینفعان چک می توانند از این پس اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد را در قبال چک های ثبت نشده در این سامانه از شعب بانک ها درخواست کنند. این بخشنامه، پاسخی به نیاز مردم و حقوقدانان برای داشتن یک سند رسمی از سوی بانک، دال بر عدم ثبت چک در سامانه صیاد بود.

چیستی و کاربرد اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد

اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد یک سند بانکی است که به درخواست دارنده چک ثبت نشده صادر می شود. این اعلامیه تأیید می کند که برگه چک مورد نظر، در سامانه صیاد توسط صادرکننده ثبت نگردیده و در نتیجه، بانک محال علیه امکان پرداخت وجه یا صدور گواهی عدم پرداخت مرسوم را ندارد. کاربرد اصلی این اعلامیه، فراهم آوردن یک تحصیل دلیل معتبر برای دارنده چک است تا بتواند در مراجع قضایی، عدم انجام تکلیف قانونی صادرکننده و ناتوانی در وصول وجه چک را مستند کند.

تفاوت اساسی با گواهی عدم پرداخت و اهمیت آن به عنوان تحصیل دلیل

نکته کلیدی در مورد اعلامیه عدم ثبت، تفاوت ماهوی آن با گواهی عدم پرداخت (معروف به برگ برگشتی چک) است:

• گواهی عدم پرداخت: این گواهی برای چک هایی صادر می شود که در سامانه صیاد ثبت شده اند و دارنده پس از مراجعه به بانک، با عدم موجودی حساب صادرکننده مواجه شده است. این گواهی به دارنده امکان می دهد تا از مزایای ویژه قانون صدور چک (مانند پیگیری کیفری یا صدور اجرائیه مستقیم) بهره مند شود.
• اعلامیه عدم ثبت: این اعلامیه برای چک هایی صادر می شود که اصلاً در سامانه صیاد ثبت نشده اند. در این حالت، بانک به دلیل عدم ثبت، از پرداخت وجه چک و نیز صدور گواهی عدم پرداخت قانونی خودداری می کند. اعلامیه عدم ثبت فاقد کد رهگیری مرسوم چک برگشتی است و صرفاً مؤید و متضمن عدم امکان اقدام بر روی چک به دلیل ثبت نشدن چک در سامانه صیاد است.

اهمیت اعلامیه عدم ثبت در نقش آن به عنوان تحصیل دلیل است. در دعاوی حقوقی، شما باید بتوانید ادعای خود را اثبات کنید. این اعلامیه به وضوح نشان می دهد که شما برای وصول وجه چک به بانک مراجعه کرده اید، اما به دلیل قصور صادرکننده در ثبت چک، موفق به وصول آن نشده اید. این سند، یکی از مستندات مهمی خواهد بود که در کنار اظهارنامه مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده و خود برگه چک، پرونده شما را در دادگاه تقویت می کند.

نحوه درخواست و دریافت این اعلامیه از شعب بانک ها:

برای دریافت این اعلامیه، دارنده چک باید با در دست داشتن اصل برگه چک صیادی ثبت نشده، به یکی از شعب بانک محال علیه (بانکی که چک بر عهده آن صادر شده) مراجعه کند و درخواست صدور اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد را مطرح نماید. بانک پس از بررسی و استعلام، این اعلامیه را صادر و به دارنده تحویل خواهد داد.

چرا و چگونه اظهارنامه مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده ارسال کنیم؟

ارسال اظهارنامه یکی از اولین و موثرترین گام ها در مسیر پیگیری حقوقی مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده است. این اقدام، علاوه بر اینکه جنبه رسمی و قانونی دارد، پیامدهای مهمی را نیز برای دارنده چک به همراه خواهد داشت.

هدف از ارسال اظهارنامه: ایجاد سند رسمی و اتمام حجت

اظهارنامه، ابزاری است که به موجب آن می توان به صورت رسمی و قانونی، مطالبه یا اظهاراتی را به طرف مقابل ابلاغ کرد. ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی به این اختیار اشاره دارد: هر کس می تواند، قبل از تقدیم دادخواست، حق خود را به وسیله اظهارنامه، از دیگری مطالبه نماید، مشروط بر اینکه موعد مطالبه رسیده باشد. به طور کلی، هر کس حق دارد، اظهاراتی را که راجع به معاملات و تعهدات خود با دیگری است و بخواهد به طور رسمی به وی برساند، ضمن اظهارنامه، به طرف ابلاغ نماید.

اهداف اصلی ارسال اظهارنامه مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده عبارتند از:

• ایجاد سند رسمی: اظهارنامه یک سند رسمی است که تاریخ و محتوای آن در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و ابلاغ آن به مخاطب مستند می گردد. این سند می تواند به عنوان دلیلی محکم در دادگاه مورد استناد قرار گیرد.
• اتمام حجت و فرصت نهایی به مدیون: ارسال اظهارنامه به صادرکننده چک، به منزله اتمام حجت و دادن فرصت نهایی به وی برای ایفای تعهد خود (پرداخت وجه چک) است. این اقدام نشان می دهد که شما به طور جدی قصد پیگیری حقوق خود را دارید.
• مستندسازی سوءنیت: در صورت عدم پرداخت پس از ابلاغ اظهارنامه، می توان عدم همکاری و سوءنیت احتمالی صادرکننده را بهتر مستندسازی کرد.
• شروع محاسبه خسارت تأخیر تأدیه: گرچه خسارت تأخیر تأدیه چک از تاریخ سررسید محاسبه می شود، اما با ابلاغ رسمی مطالبه از طریق اظهارنامه، این موضوع به طور قطع برای صادرکننده روشن می شود.

مراحل ارسال اظهارنامه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

ارسال اظهارنامه قضایی در حال حاضر عمدتاً از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود. مراحل کلی به شرح زیر است:

1. آماده سازی مدارک: مدارک لازم شامل اصل برگه چک صیادی ثبت نشده، اعلامیه عدم ثبت چک در سامانه صیاد (در صورت دریافت)، و اطلاعات هویتی کامل اظهارکننده (شما) و مخاطب (صادرکننده چک) است.
2. تنظیم متن اظهارنامه: متن اظهارنامه باید با دقت و طبق نکات حقوقی مربوطه تنظیم شود که در بخش بعدی به آن می پردازیم. می توانید از نمونه ارائه شده در این مقاله الگوبرداری کنید.
3. مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی: با در دست داشتن مدارک و متن تنظیم شده، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید.
4. ثبت و ارسال: کارشناسان دفتر، اظهارنامه شما را در سامانه ثبت کرده و هزینه مربوطه را دریافت می کنند. پس از آن، اظهارنامه به صورت رسمی به مخاطب ابلاغ خواهد شد.

نکات مهم در تنظیم و نگارش محتوای اظهارنامه

دقت در تنظیم متن اظهارنامه بسیار مهم است، زیرا محتوای آن می تواند در مراحل بعدی دادرسی به عنوان یک سند مورد استناد قرار گیرد. در نگارش متن اظهارنامه مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده، نکات زیر را رعایت کنید:

• صراحت در مطالبه وجه: به روشنی و بدون ابهام، مبلغ دقیق چک را مطالبه کنید.
• اشاره به شماره و مشخصات دقیق چک: تمامی جزئیات چک شامل شماره سریال، تاریخ صدور، تاریخ سررسید، مبلغ، نام بانک و شعبه محال علیه را به دقت ذکر کنید.
• تاکید بر عدم ثبت چک و پیامدهای آن: به صراحت بیان کنید که چک به دلیل عدم ثبت در سامانه صیاد، از اعتبار تجاری برخوردار نیست و بانک از پرداخت و صدور گواهی عدم پرداخت خودداری کرده است.
• درخواست پرداخت وجه در مهلتی مشخص: یک مهلت معقول (مثلاً ۱۰ روز) برای پرداخت وجه تعیین کنید. این مهلت باید از تاریخ ابلاغ اظهارنامه محاسبه شود.
• هشدار درباره پیگیری قضایی و مطالبه خسارات: به صراحت اعلام کنید که در صورت عدم پرداخت در مهلت مقرر، ناگزیر به طرح دعوای حقوقی برای مطالبه اصل وجه، خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل، و غیره) و خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک لغایت یوم الادا در مراجع قضایی ذیصلاح خواهید شد.
• اشاره به اعلامیه عدم ثبت به عنوان دلیل: اگر اعلامیه عدم ثبت چک در سامانه صیاد را از بانک دریافت کرده اید، حتماً به آن اشاره کرده و بیان کنید که رونوشت آن به پیوست اظهارنامه ارسال می شود (در صورتی که امکان پیوست مدارک وجود داشته باشد یا در متن به وجود آن اشاره کنید).

با رعایت این نکات، اظهارنامه ای محکم و مستند خواهید داشت که به بهترین شکل، حقوق شما را در برابر صادرکننده چک ثبت نشده، مطالبه می کند.

نمونه اظهارنامه مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده (متن کامل و راهنمای تکمیل)

برای تسهیل فرآیند مطالبه حقوق شما، در این بخش یک نمونه کامل و کاربردی از اظهارنامه مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده را ارائه می دهیم. این نمونه به گونه ای تنظیم شده است که تمامی نکات حقوقی لازم را پوشش دهد و شما می توانید با جایگزین کردن اطلاعات خود، از آن استفاده کنید.

عنوان: اظهارنامه مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده

اظهارکننده:

نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی کامل دارنده چک]

نام پدر: [نام پدر دارنده چک]

شماره ملی: [شماره ملی دارنده چک]

آدرس: [آدرس کامل و دقیق دارنده چک: شهر، خیابان، کوچه، پلاک، کد پستی]

شغل: [شغل دارنده چک]

مخاطب:

نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی کامل صادرکننده چک]

نام پدر: [نام پدر صادرکننده چک]

شماره ملی: [شماره ملی صادرکننده چک]

آدرس: [آدرس کامل و دقیق صادرکننده چک: شهر، خیابان، کوچه، پلاک، کد پستی]

شغل: [شغل صادرکننده چک]

موضوع اظهارنامه:

مطالبه وجه چک صیادی به شماره [شماره سریال چک] مورخ [تاریخ صدور چک] عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] به مبلغ [مبلغ چک به ریال] ریال، به دلیل عدم ثبت در سامانه صیاد.

شرح اظهارنامه:

با سلام و احترام، به موجب ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی مراتب زیر رسماً به شما ابلاغ می گردد.

۱. جنابعالی در مورخ [تاریخ صدور چک] یک فقره چک صیادی به شماره [شماره سریال چک] (شناسه یکتا: [شناسه یکتای ۱۶ رقمی چک – در صورت وجود])، عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] به مبلغ [مبلغ چک به عدد] ریال ([مبلغ چک به حروف] ریال) در وجه اینجانب/حامل صادر نموده اید که تاریخ سررسید آن [تاریخ سررسید چک] می باشد.

۲. اینجانب در تاریخ سررسید چک فوق الذکر، جهت وصول وجه به بانک محال علیه مراجعه نمودم. متأسفانه برخلاف تکلیف قانونی و صریح مندرج در تبصره ۱ ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک (اصلاحی ۱۴۰۰/۱/۲۹)، جنابعالی اقدام به ثبت مشخصات این چک در سامانه صیاد ننموده اید. این امر موجب شده است که بانک محال علیه از پرداخت وجه چک و نیز صدور گواهی عدم پرداخت قانونی (ماده ۲۳ قانون صدور چک) خودداری نماید.

۳. (در صورت دریافت اعلامیه عدم ثبت چک از بانک، این پاراگراف را اضافه کنید) اینجانب در مورخ [تاریخ دریافت اعلامیه] از بانک [نام بانک] اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد را به شماره [شماره اعلامیه، در صورت وجود] دریافت نموده ام که مؤید عدم ثبت چک مذکور در سامانه صیاد می باشد.

۴. با توجه به مراتب فوق و عدم ایفای تعهد قانونی شما در ثبت مشخصات چک و به تبع آن عدم امکان وصول وجه آن از طریق بانک، اینجانب تقاضا/اخطار می نماید ظرف مدت ۱۰ (ده) روز کاری از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به پرداخت کامل مبلغ [مبلغ چک به عدد] ریال ([مبلغ چک به حروف] ریال) اقدام فرمایید.

۵. بدیهی است در صورت عدم پرداخت وجه مذکور در مهلت مقرر فوق، اینجانب ناگزیر به طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه چک (به عنوان سند عادی) به انضمام کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل، و غیره) و خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک لغایت یوم الادا (تاریخ پرداخت کامل وجه) در مراجع قضایی ذیصلاح خواهم شد.

با تجدید احترام،

نام و نام خانوادگی اظهارکننده

امضا

راهنمای تکمیل نمونه اظهارنامه

تکمیل صحیح اظهارنامه برای جلوگیری از هرگونه مشکل حقوقی در آینده حیاتی است. به نکات زیر توجه کنید:

• مشخصات اظهارکننده و مخاطب: این اطلاعات باید کاملاً دقیق و مطابق با کارت ملی و آدرس پستی طرفین باشد. هر گونه اشتباه در نام، نام پدر، شماره ملی یا آدرس می تواند منجر به عدم ابلاغ صحیح اظهارنامه شود و روند پیگیری را به تأخیر بیندازد.
• شماره و تاریخ چک: کلیه اطلاعات چک شامل شماره سریال، تاریخ صدور، تاریخ سررسید، نام بانک، شعبه و مبلغ باید به دقت درج شوند. شناسنامه یکتای ۱۶ رقمی چک صیادی نیز که بر روی برگه چک درج شده است، در صورت امکان حتماً قید شود.
• اشاره به عدم ثبت: حتماً بر عدم ثبت چک در سامانه صیاد و پیامدهای قانونی آن تأکید کنید. این جمله، ماهیت حقوقی مطالبه شما را از یک مطالبه چک عادی متمایز می کند.
• مهلت پرداخت: مهلتی منطقی برای پرداخت (مثلاً ۱۰ روز کاری) تعیین کنید. کاری بودن روزها برای جلوگیری از سوءتعبیر مهم است.
• اشاره به اعلامیه عدم ثبت: اگر اعلامیه عدم ثبت چک در سامانه صیاد را از بانک دریافت کرده اید، حتماً به آن اشاره کنید و اگر به صورت پیوست (که در دفاتر خدمات قضایی معمولاً امکانش هست) ارسال می کنید، آن را ذکر نمایید. این مدرک می تواند ادعای شما را تقویت کند.
• هشدارهای حقوقی: به صراحت ذکر کنید که در صورت عدم پرداخت، اقدام به طرح دعوای حقوقی برای مطالبه اصل وجه و کلیه خسارات دادرسی و تأخیر تأدیه خواهید کرد. این هشدار جنبه بازدارندگی دارد.

با دقت در این جزئیات، می توانید اظهارنامه ای مؤثر تنظیم کرده و گام اول را در مسیر احقاق حق خود به درستی بردارید.

گام های بعدی پس از ارسال اظهارنامه مطالبه وجه

ارسال اظهارنامه مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده، یک گام مهم و حیاتی است، اما پایان کار نیست. بسته به واکنش صادرکننده چک، مسیرهای متفاوتی برای پیگیری حقوقی پیش روی شما خواهد بود. آگاهی از این گام های بعدی، به شما کمک می کند تا با آمادگی کامل، حقوق خود را تا حصول نتیجه نهایی دنبال کنید.

در صورت پرداخت وجه

اگر صادرکننده چک پس از دریافت اظهارنامه، نسبت به پرداخت وجه اقدام کند، لازم است که شما نیز اقداماتی را برای مستندسازی تسویه حساب و جلوگیری از هرگونه ادعای آتی انجام دهید:

1. دریافت لاشه چک: مهم ترین اقدام، دریافت اصل برگه چک از صادرکننده است. این کار به معنای تسویه کامل بدهی و پایان یافتن اعتبار چک است.
2. صدور رضایت نامه کتبی: بهتر است یک رضایت نامه کتبی از سوی شما صادر و به صادرکننده چک تحویل داده شود که در آن صراحتاً قید شده باشد وجه چک به شماره [شماره چک] مورخ [تاریخ چک] به مبلغ [مبلغ] به طور کامل دریافت شده و اینجانب [نام دارنده] هیچگونه ادعایی در خصوص این چک ندارم. این رضایت نامه از بروز هرگونه اختلاف در آینده جلوگیری می کند.
3. بایگانی مدارک: کپی اظهارنامه ارسالی و هرگونه مکاتبه یا مدرکی که نشان دهنده تسویه حساب است، را برای سوابق خود نگهداری کنید.

در صورت عدم پرداخت وجه

اگر صادرکننده چک در مهلت مقرر شده در اظهارنامه (مثلاً ۱۰ روز)، نسبت به پرداخت وجه اقدام نکرد، گام بعدی شما، طرح دادخواست حقوقی مطالبه وجه خواهد بود. این مرحله نیاز به برنامه ریزی دقیق تر و جمع آوری مدارک کامل تری دارد.

1. لزوم طرح دادخواست حقوقی مطالبه وجه (به عنوان سند عادی):

   با توجه به اینکه چک صیادی ثبت نشده، اعتبار اسناد تجاری را ندارد، شما نمی توانید از طریق صدور اجرائیه مستقیم یا پیگیری کیفری اقدام کنید. مسیر قانونی در این حالت، طرح دادخواست مطالبه وجه در دادگاه های حقوقی است. در این دادخواست، شما وجه چک را به عنوان یک طلب عادی و بر اساس روابط قراردادی یا تعهدی که منجر به صدور چک شده، مطالبه می کنید.

2. اهمیت اظهارنامه و اعلامیه عدم ثبت به عنوان مستندات اصلی دادخواست:

   در دادخواست مطالبه وجه، برگه چک صیادی ثبت نشده، اظهارنامه ارسالی شما و اعلامیه عدم ثبت چک در سامانه صیاد (در صورت دریافت) از مهم ترین مستندات پرونده خواهند بود. اظهارنامه نشان می دهد که شما به صورت رسمی مطالبه خود را اعلام کرده اید و صادرکننده از پرداخت امتناع کرده است. اعلامیه عدم ثبت نیز ثابت می کند که چک به دلیل قصور صادرکننده در سامانه صیاد ثبت نشده و بانک از پرداخت آن خودداری کرده است. این مدارک، دلایل و مستندات قوی برای اثبات ادعای شما در دادگاه محسوب می شوند.

3. امکان درخواست تأمین خواسته برای توقیف اموال مدیون:

   یکی از اقداماتی که می تواند پرونده شما را تسریع بخشد و ریسک عدم وصول طلب را کاهش دهد، درخواست تأمین خواسته است. در زمان تقدیم دادخواست (یا پس از آن)، می توانید از دادگاه درخواست کنید که قبل از صدور رأی قطعی، نسبت به توقیف اموال و دارایی های صادرکننده چک اقدام شود. این کار به شما اطمینان می دهد که در صورت صدور حکم به نفع شما، اموالی برای اجرای حکم وجود داشته باشد. برای درخواست تأمین خواسته، معمولاً نیاز به تودیع خسارت احتمالی به صندوق دادگستری است که مبلغ آن توسط دادگاه تعیین می شود.

پیگیری حقوقی در این مسیر، نیازمند صبر و دقت است. توصیه می شود در تمامی مراحل، به ویژه در تنظیم دادخواست و پیگیری پرونده در دادگاه، از مشاوره و کمک یک وکیل متخصص در امور چک و اسناد تجاری بهره مند شوید تا بهترین نتیجه حاصل شود.

نتیجه گیری

چک های صیادی ثبت نشده، گرچه از اعتبار اسناد تجاری سنتی محرومند، اما همچنان به عنوان یک سند عادی معتبر، قابلیت مطالبه حقوقی را دارا می باشند. در این مسیر، تنظیم و ارسال نمونه اظهارنامه مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده به عنوان اولین گام رسمی و قانونی، از اهمیت بالایی برخوردار است. این اظهارنامه نه تنها به شما امکان می دهد تا مطالبه خود را به صورت مستند به صادرکننده چک ابلاغ کنید، بلکه راه را برای پیگیری های قضایی بعدی هموار می سازد و به عنوان یک دلیل مهم در مراجع قضایی مورد استناد قرار می گیرد.

همچنین، اعلامیه عدم ثبت چک در سامانه صیاد که توسط بانک مرکزی معرفی شده است، ابزاری کارآمد برای تحصیل دلیل در این گونه دعاوی است و در کنار اظهارنامه، به تقویت موضع حقوقی شما کمک شایانی می کند. پس از ارسال اظهارنامه و در صورت عدم وصول وجه، گام بعدی، طرح دادخواست حقوقی مطالبه وجه به عنوان یک سند عادی خواهد بود که با مستندات فراهم شده، امکان موفقیت آن افزایش می یابد.

با توجه به پیچیدگی های حقوقی و فنی مربوط به چک های صیادی جدید، به کلیه دارندگان چک های ثبت نشده توصیه می شود که در تمامی مراحل پیگیری، از تنظیم اظهارنامه تا طرح دادخواست و حضور در دادگاه، حتماً با وکلای متخصص و مشاوران حقوقی باتجربه مشورت نمایند. این امر به شما کمک می کند تا با آگاهی کامل از حقوق و تکالیف خود، از تضییع حقوق تان جلوگیری کرده و به بهترین نتیجه ممکن دست یابید.

منابع و قوانین مرتبط

برای آشنایی بیشتر و مرجع قرار دادن قوانین مربوط به چک و اظهارنامه، می توانید به متون قانونی زیر مراجعه کنید:

• قانون آیین دادرسی مدنی: به ویژه ماده ۱۵۶ که به ارسال اظهارنامه و اهداف آن می پردازد.
• قانون صدور چک (با آخرین اصلاحات ۱۳۹۷ و ۱۴۰۰): به خصوص ماده ۲۱ مکرر و تبصره های آن که به الزامات ثبت چک در سامانه صیاد و پیامدهای عدم ثبت اشاره دارد.
• بخشنامه های بانک مرکزی: از جمله بخشنامه شماره ۱۱۷۵۳۳ مورخ ۱۴۰۱/۰۵/۱۱ مربوط به اعلامیه عدم ثبت چک در سامانه صیاد.
• نظریات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه: به ویژه نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۰/۱۴۷۸ مورخ ۱۴۰۱/۰۳/۲۵ که عدم امکان الزام صادرکننده به ثبت چک را تبیین می کند.