شرط عدم تعلق مهریه به زن

مهریه یکی از حقوق اساسی و شرعی زن در عقد نکاح است که قانون مدنی ایران بر آن تأکید دارد، اما در برخی شرایط خاص، زن ممکن است تمام یا بخشی از مهریه خود را دریافت نکند. آگاهی از این شرایط برای هر دو طرف عقد و جلوگیری از سوءتفاهم های حقوقی ضروری است.

درک صحیح از قواعد حقوقی مربوط به مهریه برای هر فردی که در آستانه ازدواج است یا درگیر مسائل خانوادگی و طلاق می باشد، از اهمیت بالایی برخوردار است. بسیاری از تصورات رایج در جامعه درباره مهریه با واقعیت های قانونی تفاوت دارد که می تواند منجر به تصمیم گیری های نادرست و بروز مشکلات پیچیده تر شود. این مقاله با هدف شفاف سازی این موضوعات و تشریح جامع و دقیق موارد عدم تعلق مهریه به زن، بر اساس قوانین جاری کشور، به رشته تحریر درآمده است. ما در این نوشتار، تمامی جنبه های حقوقی و قانونی این مسئله را به صورت گام به گام و قابل فهم برای عموم مخاطبان، حتی افراد مبتدی، بررسی خواهیم کرد تا با ارائه اطلاعات مستند و دقیق، شما را در شناخت بهتر حقوق و تکالیف مربوط به مهریه یاری کنیم.

مهریه به محض عقد، مالکیت زن است؛ اصل و استثنائات قانونی

مهریه، که به آن «صداق» نیز گفته می شود، مالی است که مرد در زمان ازدواج به زن می پردازد یا متعهد به پرداخت آن می شود. این حق مالی، به محض جاری شدن صیغه عقد نکاح صحیح، به ملکیت زن در می آید و زن می تواند هرگونه تصرفی در آن کند. این اصل مهم در ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران به وضوح بیان شده است: «به محض عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.» این ماده نشان دهنده آن است که مهریه حق مسلم زن است و پرداخت آن وظیفه ای بر عهده مرد. فرقی نمی کند مهریه «عندالمطالبه» باشد یا «عندالاستطاعه». در مهریه عندالمطالبه، زن هر زمان که بخواهد می تواند مهریه خود را مطالبه کند و مرد موظف به پرداخت آن است، در حالی که در مهریه عندالاستطاعه، پرداخت مهریه منوط به توانایی مالی مرد است که باید به اثبات برسد.

با وجود این اصل کلی و قوی، قانون گذار شرایط و موارد استثنایی را پیش بینی کرده است که در آن ها ممکن است مهریه به زن تعلق نگیرد یا مقدار آن کاهش یابد. این موارد استثنایی هستند و اصل بر تعلق مهریه به زن است. در ادامه به تفصیل به این استثنائات و شرایط قانونی می پردازیم که می تواند منجر به عدم تعلق کامل مهریه یا کاهش آن شود.

شرایط قانونی عدم تعلق کامل مهریه به زن

در برخی موارد خاص و استثنائی که در قانون مدنی ایران پیش بینی شده اند، مهریه به زن تعلق نمی گیرد. این شرایط اغلب به وجود عیوب اساسی در عقد نکاح، یا وقایعی که قبل از نزدیکی (رابطه زناشویی) رخ داده اند، مربوط می شود. در ادامه به بررسی دقیق این موارد می پردازیم.

۱. بطلان عقد نکاح

یکی از مهمترین شرایطی که باعث عدم تعلق کامل مهریه به زن می شود، بطلان عقد نکاح است. بطلان عقد به این معناست که عقد از همان ابتدا به دلیل عدم رعایت شرایط اساسی صحت عقد، باطل و بی اعتبار بوده و هیچ گاه رابطه زوجیت به صورت قانونی برقرار نشده است. ماده ۱۰۸۹ قانون مدنی در این خصوص می گوید: «هرگاه عقد نکاح باطل بوده و نزدیکی واقع نشده باشد، زن حق مهر ندارد و اگر در صورت جهل به بطلان و وقوع نزدیکی، مهرالمثل ثابت می شود.»

از جمله مواردی که منجر به بطلان عقد نکاح می شود، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• وجود موانع شرعی و قانونی: ازدواج با محارم (نسبی، سببی، رضاعی)، ازدواج زن شوهردار، ازدواج زن در زمان عده (اگر مرد از عده بودن زن مطلع باشد)، ازدواج مسلمان با غیرمسلمان در برخی شرایط.
• عدم اهلیت طرفین: مانند ازدواج مجنون یا صغیر بدون اذن ولی (در صورتی که عقد باطل شناخته شود).
• عدم قصد ازدواج: اگر قصد واقعی برای تشکیل خانواده و ازدواج وجود نداشته باشد.

نکته کلیدی در اینجا شرط «عدم نزدیکی» است. اگر عقد نکاح باطل باشد و قبل از هرگونه نزدیکی، بطلان عقد مشخص شود، زن هیچ حقی بر مهریه ندارد. اما اگر زن از بطلان عقد بی خبر بوده و نزدیکی نیز صورت گرفته باشد، در این صورت به زن «مهرالمثل» تعلق می گیرد که در ادامه به تفاوت های آن با مهریه عادی خواهیم پرداخت.

۲. فسخ نکاح قبل از نزدیکی

فسخ نکاح با بطلان عقد متفاوت است. در فسخ نکاح، عقد در ابتدا صحیح منعقد شده است، اما به دلیل وجود یکی از «عیوب موجب فسخ» در زن یا مرد، یکی از طرفین می تواند اقدام به برهم زدن و فسخ عقد کند. ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی مقرر می دارد: «هرگاه عقد نکاح قبل از نزدیکی به جهتی فسخ شود، زن حق مهر ندارد مگر در صورتیکه موجب فسخ، عنن باشد که در این صورت با وجود فسخ نکاح، زن مستحق نصف مهر است.»

عیوبی که طبق قانون می توانند موجب فسخ نکاح شوند، در ماده ۱۱۲۱ تا ۱۱۲۴ قانون مدنی ذکر شده اند و شامل موارد زیر می شوند:

1. عیوب زن: جنون، قرن (استخوان یا غده ای در فرج زن)، جذام، برص (پیسی)، افضاء (یکی شدن مجرای ادرار و حیض یا مجرای حیض و غائط)، نابینایی از دو چشم، و هر عیب دیگر که مانع از زناشویی شود.
2. عیوب مرد: جنون و عنن (ناتوانی جنسی).

بنابراین، اگر به دلیل وجود یکی از این عیوب، نکاح قبل از نزدیکی فسخ شود، زن حق دریافت مهریه ندارد. استثنای مهم این قاعده، «عنن» (ناتوانی جنسی مرد) است. اگر عقد به دلیل عنن مرد قبل از نزدیکی فسخ شود، زن مستحق نصف مهریه تعیین شده است، نه تمام آن.

طبق ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی، اگر نکاح قبل از نزدیکی به دلیل عنن مرد فسخ شود، زن مستحق نصف مهریه است.

۳. فوت یکی از زوجین قبل از تعیین مهریه و قبل از نزدیکی

در عقد دائم، ممکن است زوجین هنگام عقد، مهریه را تعیین نکنند که در این صورت عقد صحیح است. اما اگر در چنین وضعیتی، مهریه تعیین نشده باشد و قبل از وقوع نزدیکی، یکی از زوجین فوت کند، زن هیچ حقی بر مهریه نخواهد داشت. این موضوع در ماده ۱۰۸۸ قانون مدنی آمده است: «اگر در عقد دائم مهر ذکر نشده باشد یا عدم مهر شرط شده باشد، هرگاه قبل از نزدیکی و قبل از تعیین مهر، یکی از زوجین فوت کند، زن مستحق هیچ گونه مهری نمی باشد.»

اما اگر در عقد دائم مهریه تعیین نشده باشد و نزدیکی صورت گیرد، در صورت فوت هر یک از زوجین، به زن مهرالمثل تعلق می گیرد که ورثه زن می توانند آن را مطالبه کنند.

۴. بخشش مهریه توسط زن (ابراء ذمه)

یکی دیگر از مواردی که باعث عدم تعلق مهریه به زن می شود، بخشش مهریه توسط خود زن است. زن می تواند با اراده آزاد و اختیار کامل، تمام یا بخشی از مهریه خود را به شوهر ببخشد. این عمل حقوقی می تواند به اشکال مختلفی صورت گیرد:

• ابراء: زن دین مهریه را از گردن شوهر برمی دارد. ابراء یک عمل حقوقی غیرقابل برگشت است و زن پس از ابراء، نمی تواند از بخشش خود پشیمان شود و مهریه را دوباره مطالبه کند.
• هبه: زن مهریه خود را به شوهر می بخشد. اگر مهریه عین معین باشد (مثلاً یک ملک یا سکه مشخص)، بخشش آن در قالب هبه ممکن است. در هبه، اگر شرایط آن فراهم باشد، زن می تواند در برخی موارد از هبه خود رجوع کرده و مال بخشیده شده را پس بگیرد، مگر اینکه هبه لازم شده باشد.
• صلح: زن در مقابل دریافت امتیازی (مثلاً طلاق) یا بدون دریافت هیچ عوضی، مهریه خود را به شوهر صلح می کند. صلح نیز معمولاً غیرقابل برگشت است.

مهمترین شرط در بخشش مهریه، «رضایت و اراده آزاد» زن است. هیچ گونه اجبار، اکراه یا فریب نباید در این امر وجود داشته باشد. بخشش مهریه می تواند به صورت رسمی (در دفترخانه اسناد رسمی یا دادگاه) یا غیررسمی (با اقرار زن در دادگاه) صورت گیرد، اما توصیه می شود برای جلوگیری از هرگونه اختلاف آتی، حتماً به صورت رسمی ثبت شود.

۵. طلاق خلع و مبارات

طلاق خلع و مبارات از انواع طلاق بائن هستند که در آن ها زن با بخشیدن مالی به مرد (که معمولاً مهریه یا بخشی از آن است) رضایت مرد را برای طلاق جلب می کند. در این موارد، مهریه به زن تعلق نمی گیرد، زیرا او با اراده خود و در ازای رهایی از زندگی مشترک، از حق مهریه خود صرف نظر کرده است.

• طلاق خلع (ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی): این نوع طلاق زمانی اتفاق می افتد که زن از شوهر خود کراهت داشته باشد و در مقابل مالی که به او می دهد، از وی طلاق بگیرد. این مال می تواند تمام مهریه، بخشی از آن، یا مال دیگری باشد. در طلاق خلع، زن با بخشیدن مهریه، عملاً حق مطالبه آن را از دست می دهد.
• طلاق مبارات (ماده ۱۱۴۷ قانون مدنی): در طلاق مبارات، کراهت از سوی هر دو زوج است؛ یعنی هم مرد و هم زن از یکدیگر بیزار هستند. در این حالت، زن مالی را به مرد می بخشد تا طلاق بگیرد، اما این مال نباید بیشتر از مهریه باشد.

در هر دو نوع طلاق خلع و مبارات، زن با «بذل» (بخشیدن) مهریه یا مال دیگر، از حق مهریه خود می گذرد. با این حال، یک نکته حقوقی مهم وجود دارد: زن در طول دوران عده (پس از طلاق) حق «رجوع از بذل» را دارد. یعنی اگر در زمان عده، زن از بخشش مالی که به مرد داده پشیمان شود و آن را پس بخواهد، طلاق بائن به طلاق رجعی تبدیل شده و مرد نیز حق رجوع به زندگی مشترک را پیدا می کند و در این صورت، مهریه نیز دوباره قابل مطالبه می شود.

شرایط قانونی عدم تعلق کامل یا کاهش مهریه در موارد خاص

علاوه بر موارد عدم تعلق کامل مهریه، قانون شرایطی را نیز پیش بینی کرده است که در آن ها مهریه به صورت کامل به زن تعلق نمی گیرد، بلکه مقدار آن کاهش می یابد و به نصف تقلیل می یابد، یا در صورت عدم تعیین مهریه، تکلیف آن مشخص می شود.

۱. طلاق قبل از نزدیکی (ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی)

یکی از شناخته شده ترین قواعد در مورد کاهش مهریه، مربوط به طلاق پیش از وقوع نزدیکی است. ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی تصریح می کند: «هرگاه شوهر قبل از نزدیکی زن خود را طلاق دهد، زن مستحق نصف مهر خواهد بود و اگر شوهر بیش از نصف مهر را قبلاً داده باشد، حق دارد مازاد از نصف را عیناً یا مثلاً یا قیمتاً استرداد کند.»

این قاعده بیانگر آن است که اگر عقد نکاح صحیح منعقد شده باشد و مهریه نیز تعیین شده باشد، اما قبل از اینکه زن و شوهر با یکدیگر نزدیکی کنند، طلاق صورت گیرد، زن تنها مستحق «نصف مهریه» تعیین شده است. حتی اگر زن به هر دلیلی تمام مهریه خود را دریافت کرده باشد، مرد می تواند نیمی از آن را از زن پس بگیرد. این حکم به منظور ایجاد تعادل و جلوگیری از تضرر ناروا به مرد، در شرایطی که زندگی مشترک به طور کامل آغاز نشده است، وضع شده است.

۲. عدم تعیین مهریه در عقد و عدم وقوع نزدیکی

ممکن است در هنگام عقد دائم، مهریه به صورت صریح تعیین نشود و زوجین توافق کنند که مهریه بعداً تعیین گردد یا اصلاً نامی از آن برده نشود. در این حالت، اگر نزدیکی صورت نگیرد و زوجین از یکدیگر جدا شوند (مثلاً با طلاق)، زن حق دریافت هیچ نوع مهریه ای را نخواهد داشت.

با این حال، در همین سناریوی عدم تعیین مهریه، اگر قبل از طلاق و بعد از عقد، نزدیکی صورت گرفته باشد، زن مستحق «مهرالمثل» خواهد بود. مهرالمثل بر اساس موقعیت اجتماعی، خانوادگی، تحصیلات، سن و شأن زن و عرف جامعه تعیین می شود.

یک حالت دیگر نیز وجود دارد که به آن «مهرالمتعه» می گویند. مهرالمتعه زمانی به زن تعلق می گیرد که مهریه در عقد دائم تعیین نشده باشد، نزدیکی هم صورت نگرفته باشد و مرد زن را طلاق دهد. در این صورت، مرد باید مبلغی را به عنوان مهرالمتعه به زن بپردازد. تعیین مهرالمتعه نیز با در نظر گرفتن وضعیت مالی مرد و عرف جامعه صورت می گیرد و هدف آن جلوگیری از تضرر زن است.

اگر در عقد دائم مهریه تعیین نشود و قبل از نزدیکی طلاق واقع شود، زن مستحق مهرالمتعه است که میزان آن با توجه به وضعیت مالی مرد تعیین می گردد.

باورهای غلط و شرایطی که باعث عدم تعلق مهریه نمی شوند

در جامعه، باورهای غلط و رایجی درباره شرایط عدم تعلق مهریه به زن وجود دارد که ریشه در برداشت های نادرست از قانون یا عرف های اجتماعی دارد. این باورها می توانند منجر به سردرگمی و تضییع حقوق یکی از طرفین شوند. در این بخش به تشریح مواردی می پردازیم که با وجود تصور عمومی، هیچ تأثیری بر حق مهریه زن ندارند.

۱. خیانت زن

یکی از رایج ترین باورهای غلط این است که اگر زن مرتکب خیانت شود، حق مهریه خود را از دست می دهد. این باور کاملاً اشتباه است و هیچ مبنای قانونی ندارد. مهریه یک حق مالی است که به محض جاری شدن عقد نکاح، به ملکیت زن درمی آید و مستقل از رفتار اخلاقی یا وفاداری زن است. خیانت زن، هرچند از نظر اخلاقی مذموم و از نظر قانونی (در صورت اثبات) می تواند مجازات هایی در پی داشته باشد و ممکن است در سایر جنبه های زندگی مشترک و حتی روند طلاق تأثیرگذار باشد، اما به هیچ وجه باعث ساقط شدن حق مهریه او نمی شود. زن حتی اگر مرتکب جرم زنا شده باشد، باز هم مستحق دریافت مهریه قانونی خود خواهد بود.

۲. عدم تمکین زن

عدم تمکین زن، به معنای انجام ندادن وظایف زناشویی (تمکین خاص) یا عدم اطاعت از شوهر در امور زندگی مشترک (تمکین عام) است. این موضوع نیز یکی دیگر از مواردی است که بسیاری تصور می کنند باعث عدم تعلق مهریه می شود، در حالی که اینطور نیست. عدم تمکین زن، اگرچه می تواند حقوق دیگری مانند «نفقه» را از او ساقط کند، اما تأثیری بر حق مهریه ندارد. مهریه، دینی است که با عقد نکاح بر ذمه مرد مستقر می شود و عدم تمکین، این دین را از بین نمی برد. مرد در این شرایط می تواند دعوای عدم تمکین را مطرح کند و از پرداخت نفقه به زن خودداری نماید، اما همچنان باید مهریه را بپردازد.

۳. سوء رفتار یا عیوب اخلاقی زن

همانند خیانت و عدم تمکین، وجود سوء رفتار، عادات ناپسند، یا عیوب اخلاقی در زن (به جز مواردی که به حدی جدی و قانونی باشند که موجب فسخ نکاح شوند)، به خودی خود، دلیلی برای عدم پرداخت مهریه توسط مرد نیست. مهریه یک حق مالی است که فارغ از اخلاقیات و رفتارهای زن (در چارچوب عمومی) به او تعلق می گیرد. تنها در صورتی که این عیوب جزء عیوب موجب فسخ باشند و منجر به فسخ نکاح پیش از نزدیکی شوند، مهریه ساقط می شود که این امر به ندرت و با شرایط بسیار خاص قانونی اتفاق می افتد.

۴. درخواست طلاق از سوی زن

تصور اشتباه دیگر این است که اگر زن خودش خواهان طلاق باشد، حق مهریه خود را از دست می دهد. این نیز صحیح نیست. زن حق دارد در صورت وجود شرایط قانونی (مانند عسر و حرج یا عدم پرداخت نفقه) یا با اثبات یکی از شروط ضمن عقد، درخواست طلاق کند و در کنار آن، مهریه خود را نیز مطالبه نماید. تنها در صورتی که زن برای جلب رضایت مرد به طلاق، خودش مهریه اش را ببخشد (مانند طلاق خلع یا مبارات)، از حق مهریه خود صرف نظر کرده است. در غیر این صورت، صرف درخواست طلاق از سوی زن، مانع از دریافت مهریه نمی شود.

تفاوت های کلیدی در انواع مهریه: مهرالمسمی، مهرالمثل و مهرالمتعه

در قانون مدنی ایران، با توجه به شرایط تعیین و زمان تعلق، انواع مختلفی از مهریه وجود دارد که شناخت تفاوت های آن ها برای درک کامل مبحث مهریه ضروری است. سه نوع اصلی مهریه عبارتند از مهرالمسمی، مهرالمثل و مهرالمتعه.

مهرالمسمی (مهریه عادی)

مهرالمسمی رایج ترین نوع مهریه است که در هنگام عقد نکاح با توافق و تراضی کامل زن و مرد، میزان و نوع آن مشخص و در سند ازدواج درج می شود. این مهریه از لحظه عقد، ملکیت زن است و او می تواند آن را مطالبه کند. مبنای تعیین مهرالمسمی، اراده آزاد طرفین عقد است و نه هیچ معیار دیگری. این مهریه می تواند شامل هر مالی باشد که ارزش اقتصادی داشته باشد و قابلیت تملک و نقل و انتقال داشته باشد (مانند سکه، طلا، ملک، وجه نقد و…).

مهرالمثل

مهرالمثل زمانی به زن تعلق می گیرد که مهریه در عقد تعیین نشده باشد، اما نزدیکی بین زوجین صورت گرفته باشد. در این حالت، چون مهریه از قبل مشخص نشده، قانون برای جلوگیری از تضییع حق زن، مهریه ای را بر اساس «مثال و شأن او» تعیین می کند. مبنای تعیین مهرالمثل، عرف و عادت جامعه و با در نظر گرفتن خصوصیاتی مانند سن، موقعیت اجتماعی، تحصیلات، وضعیت خانوادگی و مالی زن و امثال و اقران او است. مهرالمثل توسط کارشناس و با حکم دادگاه تعیین می شود و نیازی به توافق قبلی زوجین ندارد.

مهرالمتعه

مهرالمتعه تنها در یک صورت خاص به زن تعلق می گیرد: زمانی که در عقد دائم، مهریه به هیچ وجه تعیین نشده باشد و قبل از وقوع نزدیکی، مرد زن را طلاق دهد. در این حالت، برای اینکه زن به طور کامل بدون هیچ مالی رها نشود، مرد موظف به پرداخت مبلغی به عنوان مهرالمتعه است. نکته مهم این است که مبنای تعیین مهرالمتعه، «وضعیت مالی مرد» است و نه شأن زن. این مبلغ توسط دادگاه و با در نظر گرفتن توانایی مالی مرد تعیین می شود.

برای روشن تر شدن تفاوت های این سه نوع مهریه، می توانید جدول زیر را مشاهده کنید:

عنوان	مهرالمسمی	مهرالمثل	مهرالمتعه
تعریف	مهریه توافق شده در زمان عقد	مهریه تعیین شده بر اساس شأن زن پس از نزدیکی و عدم تعیین مهریه	مهریه تعیین شده بر اساس وضعیت مالی مرد در صورت طلاق قبل از نزدیکی و عدم تعیین مهریه
زمان تعیین	همزمان با عقد نکاح	پس از عقد و وقوع نزدیکی، با حکم دادگاه	پس از عقد و قبل از نزدیکی و طلاق، با حکم دادگاه
مبنا و معیار	توافق آزادانه طرفین	شأن زن، عرف، تحصیلات، موقعیت اجتماعی	وضعیت مالی مرد
لزوم رضایت طرفین	ضروری است	ضروری نیست	ضروری نیست
شرایط استحقاق	پس از عقد (کامل) یا طلاق قبل از نزدیکی (نصف)	فقط در صورت وقوع نزدیکی و عدم تعیین مهریه	فقط در صورت طلاق قبل از نزدیکی و عدم تعیین مهریه

نتیجه گیری

مهریه به عنوان یک حق مالی و شرعی، از جایگاه ویژه ای در قوانین خانواده ایران برخوردار است و به محض انعقاد عقد نکاح، زن مالک آن می شود. این اصل به اندازه ای قوی است که اغلب تصور می شود مهریه تحت هر شرایطی به زن تعلق می گیرد. با این حال، قانون گذار برای موارد خاصی، استثنائاتی را در نظر گرفته است که می تواند به عدم تعلق کامل مهریه یا کاهش آن منجر شود. درک این استثنائات برای هر دو زوج از اهمیت حیاتی برخوردار است.

از جمله مهمترین شرایطی که مهریه به زن تعلق نمی گیرد یا مقدار آن کاهش می یابد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بطلان عقد نکاح: اگر عقد از ابتدا باطل بوده و نزدیکی نیز صورت نگرفته باشد.
• فسخ نکاح قبل از نزدیکی: به دلیل عیوب خاص زن یا مرد، به جز عنن مرد که در آن نصف مهریه تعلق می گیرد.
• فوت یکی از زوجین قبل از تعیین مهریه و قبل از نزدیکی: در عقد دائم.
• بخشش مهریه توسط زن: با اراده آزاد و در قالب ابراء، هبه یا صلح.
• طلاق خلع و مبارات: که در آن زن با بخشیدن مهریه، طلاق را از مرد می گیرد.
• طلاق قبل از نزدیکی: در این صورت، زن مستحق نصف مهریه تعیین شده است.
• عدم تعیین مهریه در عقد و عدم وقوع نزدیکی: که در این حالت ممکن است مهرالمتعه به زن تعلق گیرد.

همچنین، ضروری است که باورهای غلط رایج در جامعه را کنار بگذاریم. مواردی نظیر خیانت زن، عدم تمکین وی، سوء رفتار یا صرف درخواست طلاق از جانب زن، به هیچ وجه باعث ساقط شدن حق مهریه نمی شود. مهریه حقی مستقل است و تنها در شرایطی که قانون به صراحت ذکر کرده، از بین می رود یا کاهش می یابد.

مسائل حقوقی مربوط به مهریه بسیار پیچیده و جزئیات فراوانی دارد. هر پرونده حقوقی، ویژگی ها و شرایط خاص خود را دارد و تفسیر و اجرای قوانین نیازمند دانش و تجربه حقوقی بالاست. از این رو، اکیداً توصیه می شود در مواجهه با هرگونه مسئله حقوقی مرتبط با مهریه، قبل از هرگونه اقدام، با یک وکیل متخصص در امور خانواده مشورت نمایید. یک وکیل مجرب می تواند با بررسی دقیق جزئیات پرونده شما، بهترین راهکار قانونی را ارائه داده و از تضییع حقوق شما جلوگیری کند.

سوالات متداول

آیا اگر زن مهریه اش را ببخشد، می تواند آن را پس بگیرد؟

بستگی به نوع بخشش دارد. اگر بخشش در قالب «ابراء» باشد، زن نمی تواند از آن رجوع کند. اما اگر در قالب «هبه» باشد، زن ممکن است در برخی شرایط قانونی بتواند از هبه خود رجوع کند، مگر اینکه هبه لازم شده باشد. در طلاق خلع و مبارات نیز زن در دوران عده حق رجوع از بذل مهریه را دارد که در این صورت، طلاق به رجعی تبدیل می شود.

آیا مهریه در طلاق توافقی هم باید پرداخت شود؟

در طلاق توافقی، زن و مرد بر سر تمام جزئیات طلاق از جمله مهریه با یکدیگر به توافق می رسند. در این نوع طلاق، زن می تواند تمام، بخشی، یا هیچ بخشی از مهریه خود را مطالبه نکند و به طور کلی آن را ببخشد. پرداخت یا عدم پرداخت مهریه در طلاق توافقی کاملاً منوط به توافق طرفین است.

آیا مهریه سقف مشخصی دارد؟

خیر، قانون برای میزان مهریه سقف مشخصی تعیین نکرده است و می تواند هر میزانی باشد که مورد توافق طرفین قرار گیرد. اما طبق مقررات اجرایی کنونی در خصوص ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، امکان جلب و بازداشت مرد صرفاً تا میزان ۱۱۰ سکه بهار آزادی یا معادل آن میسر است. برای مازاد بر این مقدار، تنها در صورتی مرد می تواند ملزم به پرداخت شود که اموال دیگری از او کشف و توقیف گردد.

در صورت فوت مرد، مهریه زن چگونه قابل مطالبه است؟

در صورت فوت مرد، مهریه زن به عنوان یک دین ممتاز از ترکه و اموال به جا مانده از متوفی قابل مطالبه است. زن جزو اولین طلبکارانی است که حق دارد مهریه خود را قبل از تقسیم ارث بین وراث، از اموال همسر متوفی خود دریافت کند.

آیا مرد می تواند مهریه را قسط بندی کند؟

بله، در صورتی که مرد توانایی پرداخت یکجای تمام مهریه را نداشته باشد، می تواند با تقدیم دادخواست اعسار، از دادگاه درخواست تقسیط مهریه را نماید. دادگاه پس از بررسی وضعیت مالی مرد، حکم به تقسیط مهریه صادر می کند و مرد ملزم به پرداخت اقساط بر اساس توانایی مالی خود خواهد بود.