آشنایی با کلیسای سنت استپانوس در جلفا

کلیسای سنت استپانوس نگینی درخشان در دل طبیعت آذربایجان شرقی تنها یک مکان مذهبی نیست؛ بلکه گنجینه ای از تاریخ هنر و معماری است که هر ساله گردشگران بسیاری را از سراسر جهان به سوی خود جذب می کند. این کلیسا که در نزدیکی شهر جلفا و در جوار رود ارس قرار گرفته یادگاری ارزشمند از حضور ارامنه در این منطقه است و داستانی شنیدنی از ایمان پایداری و همزیستی مسالمت آمیز را روایت می کند. اما چرا کلیسای سنت استپانوس تا این حد اهمیت دارد؟ چه چیزی آن را از دیگر کلیساهای تاریخی متمایز می کند؟ و چگونه می توان از این اثر باشکوه بازدید کرد؟

در این مقاله قصد داریم تا شما را با کلیسای سنت استپانوس بیشتر آشنا کنیم. از تاریخچه پرفراز و نشیب آن گرفته تا معماری بی نظیر و بخش های مختلف آن همه را با هم بررسی خواهیم کرد. همچنین اطلاعات لازم برای بازدید از این کلیسا از جمله راه های دسترسی زمان بازدید و دیدنی های اطراف آن را در اختیارتان قرار خواهیم داد. با ما همراه باشید تا سفری مجازی به این مکان مقدس و تاریخی داشته باشیم و از زیبایی ها و شگفتی های آن لذت ببریم.

این کلیسا به عنوان دومین کلیسای مهم ارامنه ایران پس از قره کلیسا نه تنها از نظر مذهبی بلکه از نظر فرهنگی و تاریخی نیز جایگاه ویژه ای دارد. ثبت جهانی آن در فهرست میراث جهانی یونسکو گواهی بر اهمیت و ارزش این اثر است. بازدید از کلیسای سنت استپانوس فرصتی است برای آشنایی با تاریخ و فرهنگ ارامنه ایران تحسین معماری بی نظیر آن و لذت بردن از طبیعت زیبای اطراف آن. پس اگر به دنبال تجربه ای متفاوت و به یادماندنی هستید بازدید از این کلیسا را در برنامه سفر خود قرار دهید.

معرفی کلیسای سنت استپانوس

کلیسای سنت استپانوس که با نام کلیسای استفانوس مقدس نیز شناخته می شود یکی از مهم ترین و زیباترین کلیساهای ارامنه در ایران به شمار می رود. این کلیسا در استان آذربایجان شرقی در نزدیکی شهر جلفا و در منطقه ای کوهستانی و سرسبز واقع شده است. نام این کلیسا از استپانوس اولین شهید راه مسیحیت گرفته شده است. این بنای تاریخی علاوه بر ارزش مذهبی از نظر معماری و هنری نیز بسیار حائز اهمیت است و به عنوان یکی از آثار ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو مورد توجه گردشگران و علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ قرار دارد. موقعیت جغرافیایی خاص کلیسا در کنار رود ارس و در میان کوه های مرتفع زیبایی و جذابیت آن را دوچندان کرده است.

سن استپانوس

سن استپانوس یا همان سنت استفان شخصیتی بسیار مهم و مورد احترام در دین مسیحیت است. او به عنوان اولین شهید راه مسیحیت شناخته می شود. استپانوس یکی از هفت شماس (خادمان) اولیه کلیسای اورشلیم بود که به دلیل ایمان راسخ و موعظه های آتشین خود مورد خشم یهودیان قرار گرفت و در سال 36 میلادی در اورشلیم سنگسار شد. داستان زندگی و شهادت استپانوس الهام بخش بسیاری از مسیحیان در طول تاریخ بوده است و نام او همواره به عنوان نمادی از ایمان شجاعت و فداکاری در راه عقیده گرامی داشته می شود. به همین دلیل کلیساهای بسیاری در سراسر جهان به نام او بنا شده اند که کلیسای سنت استپانوس جلفا یکی از آن ها است.

تاریخچه کلیسای سنت استپانوس

تاریخچه ساخت کلیسای سنت استپانوس به طور دقیق مشخص نیست و روایات مختلفی در این زمینه وجود دارد. برخی از مورخان معتقدند که این کلیسا در قرن اول میلادی توسط یکی از حواریون حضرت عیسی به نام بارتلموس مقدس بنا شده است. اما بر اساس شواهد موجود بنای اولیه کلیسا به قرن نهم میلادی باز می گردد. در طول تاریخ کلیسای سنت استپانوس بارها به دلیل زلزله و جنگ آسیب دیده و بازسازی شده است. مهم ترین بازسازی این کلیسا در دوره صفویه و به دستور شاه عباس اول انجام شده است. در دوره قاجار نیز تعمیراتی بر روی کلیسا صورت گرفته است. این کلیسا در سال 1341 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و در سال 1386 نیز در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت.

بازسازی کلیسای سنت استپانوس

کلیسای سنت استپانوس در طول تاریخ پر فراز و نشیب خود بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. آسیب های ناشی از زلزله جنگ و گذشت زمان همواره این بنای ارزشمند را تهدید می کرده است. اما به همت مسئولان و با صرف هزینه های قابل توجه این کلیسا همواره حفظ و مرمت شده است. آخرین بازسازی های کلیسا در سال های اخیر انجام شده و شامل تعمیرات اساسی در بخش های مختلف بنا از جمله گنبد دیوارها برج ناقوس و محوطه اطراف آن بوده است. هدف از این بازسازی ها حفظ اصالت بنا و جلوگیری از تخریب بیشتر آن بوده است. مرمت و بازسازی کلیسای سنت استپانوس نشان از اهمیت این اثر تاریخی و فرهنگی برای ایران و جهان دارد.

معماری کلیسای سنت استپانوس

معماری کلیسای سنت استپانوس ترکیبی از سبک های مختلف معماری از جمله معماری اورارتویی اشکانی و رومی است. این کلیسا از سنگ های قرمز سفید و خاکستری ساخته شده است و دارای پلان مستطیلی شکل است. دیوارهای خارجی کلیسا با سنگ های تراشیده شده و نقوش برجسته تزئین شده اند. در داخل کلیسا نیز نقاشی های دیواری و تزئینات گچ بری زیبایی به چشم می خورد. کلیسای سنت استپانوس دارای دو ورودی اصلی است: ورودی غربی که در بالای آن بالکنی برای گروه کر قرار دارد و ورودی جنوبی که به برج ناقوس منتهی می شود. محوطه اطراف کلیسا نیز با درختان و فضای سبز پوشیده شده است و چشم انداز زیبایی را ایجاد کرده است.

گنبد

گنبد کلیسای سنت استپانوس یکی از مهم ترین و زیباترین بخش های معماری این بنا است. این گنبد شانزده ضلعی است و با هنرهای هندسی و اسلیمی تزئین شده است. هر یک از اضلاع گنبد از ترکیب سه نیم ستون ایجاد شده و در انتها به سرستون های زیبا می رسد. بر روی هر یک از اضلاع پنجره ای به داخل گنبد و صحن کلیسا باز می شود که نور طبیعی را به درون صحن می رساند. گنبد کلیسای سنت استپانوس نمادی از آسمان و عالم بالا است و به عنوان یکی از عناصر اصلی معماری کلیساهای ارمنی جایگاه ویژه ای دارد. نورپردازی داخلی گنبد در شب جلوه ای خاص و روحانی به آن می بخشد.

بخش های مختلف کلیسای سنت استپانوس

کلیسای سنت استپانوس از بخش های مختلفی تشکیل شده است که هر کدام از آن ها دارای ویژگی ها و کاربردهای خاص خود هستند. این بخش ها عبارتند از:

نمازخانه اصلی کلیسا

نمازخانه اصلی کلیسا مهم ترین بخش آن است و محل برگزاری مراسم مذهبی و عبادی مسیحیان است. این نمازخانه دارای پلان صلیبی شکل است و محراب آن در سمت شرقی قرار دارد. دیوارهای نمازخانه با نقاشی های دیواری و تزئینات گچ بری زیبا پوشیده شده اند. در این نمازخانه تصاویری از حضرت عیسی مسیح حضرت مریم و سایر شخصیت های مقدس مسیحی به چشم می خورد. نورپردازی داخلی نمازخانه فضایی روحانی و معنوی را ایجاد کرده است.

برج ناقوس

برج ناقوس کلیسای سنت استپانوس در بخش جنوبی کلیسا قرار دارد و از دو طبقه تشکیل شده است. این برج بر روی چهار ستون از سنگ سرخ قرار گرفته است. بر روی طبقه دوم برج هشت ستون کوچکتر منشوری قرار دارد که گنبد هرمی شکل بر روی آن ها استوار است. در نوک گنبد برج ناقوس صلیبی فلزی قرار دارد. از برج ناقوس برای اعلام زمان برگزاری مراسم مذهبی و دعوت مسیحیان به کلیسا استفاده می شده است. برج ناقوس کلیسای سنت استپانوس یکی از زیباترین و شاخص ترین برج های ناقوس در میان کلیساهای ارمنی ایران است.

اجاق دانیال

اجاق دانیال تالاری در دیوار شمالی کلیسا است که به نام اجاق دانیال شناخته می شود. این تالار دارای سه قسمت است: اجاق دانیال که با دیواری از تالار جدا شده است تالار اجتماعات در وسط و محل غسل تعمید در انتهای شرقی تالار قرار دارد. میز سنگی غسل تعمید نیز در این بخش وجود دارد. اجاق دانیال مکانی برای انجام مراسم غسل تعمید و سایر مراسم مذهبی بوده است. این بخش از کلیسا دارای معماری خاص و تزئینات منحصر به فردی است.

دیر کلیسای سنت استپانوس

دیر کلیسای سنت استپانوس در گذشته محل اقامت راهبان و روحانیون مسیحی بوده است. این دیر در بخش غربی کلیسا قرار دارد و شامل حجره های مختلف کتابخانه و سایر فضاهای مورد نیاز برای زندگی راهبان بوده است. امروزه بخش هایی از دیر به موزه تبدیل شده است و در آن آثار تاریخی و فرهنگی مربوط به کلیسا و منطقه جلفا به نمایش گذاشته شده است. بازدید از دیر کلیسای سنت استپانوس فرصتی است برای آشنایی با زندگی راهبان و تاریخچه کلیسا.

موزه کلیسای سنت استپانوس

موزه کلیسای سنت استپانوس در بخش غربی کلیسا و در بخشی از دیر قرار دارد. در این موزه آثار تاریخی و فرهنگی مربوط به کلیسا و منطقه جلفا به نمایش گذاشته شده است. از جمله این آثار می توان به نسخ خطی قدیمی ظروف مذهبی لباس های روحانیون عکس های تاریخی و سایر اشیاء ارزشمند اشاره کرد. بازدید از موزه کلیسای سنت استپانوس به علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ توصیه می شود.

راه دسترسی به کلیسای سنت استپانوس

برای دسترسی به کلیسای سنت استپانوس ابتدا باید به شهر جلفا در استان آذربایجان شرقی سفر کنید. از جلفا می توانید با استفاده از تاکسی یا خودروی شخصی به سمت کلیسا حرکت کنید. فاصله جلفا تا کلیسا حدود 15 کیلومتر است و جاده دسترسی به کلیسا آسفالت است. پس از رسیدن به پارکینگ کلیسا باید حدود 10 دقیقه پیاده روی کنید تا به ورودی اصلی کلیسا برسید. در طول مسیر پیاده روی می توانید از طبیعت زیبای اطراف کلیسا لذت ببرید.

فاصله کلیسای سنت استپانوس تا جلفا و تبریز

فاصله کلیسای سنت استپانوس تا شهر جلفا حدود 15 کیلومتر و تا شهر تبریز حدود 140 کیلومتر است. برای سفر از تبریز به جلفا می توانید از اتوبوس یا تاکسی استفاده کنید. سفر با اتوبوس حدود 2 تا 3 ساعت و با تاکسی حدود 1.5 تا 2 ساعت طول می کشد. پس از رسیدن به جلفا می توانید با استفاده از تاکسی یا خودروی شخصی به سمت کلیسا حرکت کنید.

آدرس کلیسای سنت استپانوس در گوگل مپ

برای یافتن آدرس دقیق کلیسای سنت استپانوس در گوگل مپ می توانید عبارت کلیسای سنت استپانوس جلفا را در گوگل مپ جستجو کنید. با این کار موقعیت دقیق کلیسا بر روی نقشه نمایش داده می شود و می توانید از طریق مسیریابی گوگل مپ به راحتی به کلیسا دسترسی پیدا کنید.

اطلاعات لازم برای بازدید از کلیسای سنت استپانوس

برای بازدید از کلیسای سنت استپانوس لازم است بلیط تهیه کنید. هزینه بلیط برای گردشگران داخلی و خارجی متفاوت است. ساعات بازدید از کلیسا در فصول مختلف سال متغیر است بنابراین قبل از بازدید از ساعات کاری کلیسا اطمینان حاصل کنید. پوشش مناسب و محترمانه از جمله شرایط بازدید از کلیسا است. عکاسی در داخل کلیسا با فلاش ممنوع است. همچنین از ایجاد سر و صدا و مزاحمت برای سایر بازدیدکنندگان خودداری کنید.

دیدنی های اطراف کلیسای سنت استپانوس

در اطراف کلیسای سنت استپانوس جاذبه های گردشگری دیگری نیز وجود دارند که می توانید از آن ها بازدید کنید. از جمله این جاذبه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

هتل های نزدیک به کلیسای سنت استپانوس

اگر قصد دارید چند روزی را در منطقه جلفا اقامت کنید و از کلیسای سنت استپانوس و سایر جاذبه های گردشگری منطقه بازدید کنید می توانید در یکی از هتل های نزدیک به کلیسا اقامت کنید. از جمله هتل های نزدیک به کلیسای سنت استپانوس می توان به هتل امپریال ارس و هتل آپارتمان ارس جلفا اشاره کرد. این هتل ها دارای امکانات رفاهی مناسبی هستند و اقامتی راحت و دلپذیر را برای شما فراهم می کنند.

رستوران های نزدیک به کلیسای سنت استپانوس

در نزدیکی کلیسای سنت استپانوس رستوران های متعددی وجود دارند که می توانید در آن ها انواع غذاهای محلی و بین المللی را میل کنید. از جمله رستوران های نزدیک به کلیسای سنت استپانوس می توان به رستوران دربار ارس اشاره کرد. این رستوران ها دارای فضایی دلنشین و منوی متنوعی هستند و تجربه ای لذت بخش از غذا خوردن را برای شما رقم می زنند.

ثبت ملی و جهانی کلیسای سنت استپانوس

کلیسای سنت استپانوس به دلیل ارزش تاریخی فرهنگی و معماری خود در سال 1341 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. همچنین در سال 1386 این کلیسا به همراه دو کلیسای دیگر ارامنه در ایران (قره کلیسا و کلیسای زور زور) در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسید. ثبت جهانی کلیسای سنت استپانوس نشان از اهمیت این اثر تاریخی و فرهنگی برای جهان دارد و باعث شده است که توجه بیشتری به حفظ و نگهداری آن شود.

کلیسای سنت استپانوس یادگاری از حواریون

کلیسای سنت استپانوس یادگاری ارزشمند از حضور حواریون حضرت عیسی مسیح در ایران است. این کلیسا نمادی از ایمان پایداری و همزیستی مسالمت آمیز ارامنه با سایر اقوام ایرانی است. بازدید از این کلیسا فرصتی است برای آشنایی با تاریخ و فرهنگ ارامنه ایران تحسین معماری بی نظیر آن و لذت بردن از طبیعت زیبای اطراف آن. این کلیسا نه تنها یک مکان مذهبی بلکه یک گنجینه تاریخی و فرهنگی است که باید حفظ و به نسل های آینده منتقل شود.

چرا باید از کلیسای سنت استپانوس بازدید کنیم؟

کلیسای سنت استپانوس یک اثر تاریخی و فرهنگی ارزشمند است که معماری بی نظیر فضای روحانی و طبیعت زیبای اطراف آن تجربه ای متفاوت و به یادماندنی را برای بازدیدکنندگان رقم می زند.

سنت استپانوس چه کسی بود؟

سنت استپانوس اولین شهید راه مسیحیت بود که به دلیل ایمان راسخ و موعظه های آتشین خود مورد خشم یهودیان قرار گرفت و در سال 36 میلادی در اورشلیم سنگسار شد.

کلیسای سنت استپانوس کجاست؟

کلیسای سنت استپانوس در استان آذربایجان شرقی در نزدیکی شهر جلفا و در منطقه ای کوهستانی و سرسبز واقع شده است.

ساعت کاری کلیسای سنت استپانوس چه زمانی است؟

ساعات بازدید از کلیسای سنت استپانوس در فصول مختلف سال متغیر است. معمولا در شش ماهه اول از ساعت ۸ صبح تا ۶ عصر و در شش ماهه دوم سال نیز از ۸ صبح تا ۵ عصر امکانپذیر است.